Kamińsk - Bełchatów - Bełchatówek - Kleszczów - Wybory - 1906

Gubernia piotrkowska do której należał Bełchatów i okoliczne gminy, była w tym czasie pod zaborem rosyjskim. Walczono aktywnie o więcej swobód dla polaków, poprzez mowę w języku ojczystym i inne przywileje zabronione prawem carskim. Językiem wykładowym w szkołach, także w urzędach był język rosyjski. Nie stosujący się do tych wymogów byli karani finansowo jak i karani aresztami, nawet zsyłką na Syberię. Rok wcześniej doszło do masowych wystąpień Polaków, przeprowadzono wielką demonstrację rewolucyjną w Bełchatowie. Bardzo aktywnym był ksiądz proboszcz w Łobudzicach, Jan Żak ((1870-1943), Był bardzo nie pokornym kanonikiem. W Łobudzicach był proboszczem w latach 1904-06. Za jego poglądy i starania o polskość, został przeniesiony do probostwa Poczesna. Rok później, zmuszony do wyjazdu do Krakowa. Zmarł w 1943 roku we Włocławku  i został tam pochowany.
W tym materiale zamieszczam artykuły z Tygodnia Piotrkowskiego. Po ich przeczytaniu mamy obraz, jakie trudności spotykał organizatorów zebrań. Co ciekawe, nie wszyscy mieli prawa wyborcze, zdecydowanie odpadali chłopi małorolni, kobiety. Warunkiem wzięcia udziału, była ilość posiadanej ziemi lub stanowisko we wsi lub gminie. Gospodarze, którzy posiadali od 20 do 200 mórg, zaliczani byli do tzw.  kurii średniej. Większość kandydatów stanowili księża, nie tylko z powodu stanowiska, lecz także ilości kościelnej ziemi. Bełchatów jak i okolice, były zamieszkiwane dużym procencie przez  obywateli pochodzenia niemieckiego jak 
i żydowskiego. Wspomniał o tym pastor ewangelicki, jakoby rdzenni mieszkańcy, nie byli pozytywnie nastawieni do mniejszości narodowych. Wspomniano także o agresji socjalistów.
Ten materiał schodzi się z majowymi wyborami prezydenckim w Polsce. Każdy dorosły może w nich wziąć udział. Proszę zwrócić uwagę, jakie problemy były ponad 100 lat temu, teraz także narzekamy, z nastawieniem krytyki, wielu z nas się z tym urodziło...


W dniu 25 marca 1906 roku czasopismo Tydzień Piotrkowski zamieściło dwa artykuły dotyczące wyborów.

Z Kamińska. (Kor. .Tygodnia Piotrkowskiego).

Zebranie przedwyborcze. 

W dniu 15 b. m. odbyło się zebranie przedwyborcze. W sali sądowej zebrali się posiadacze od 20 m. do 200 m. t. j. t. zw. kurja średnia. Przewodniczył zebraniu p. Otocki z Karczewa, zapraszając do prezydjum ks. dziekana Jankowskiego, pastora Roberta Hefke, Adama Żurawskiego i Michała Kebernika włościan, oraz p. Chmielewskiego z Sobakówka na sekretarza. W wstępnym przemówieniu przewodniczący przedstawił słuchaczom historyczny zarys zwołania Izby Państwowej, znaczenie i cel wyborów; na zapytania zaś włościan wyjaśniał po kilkakroć procedurę wyborczą tak skomplikowaną dla tej właśnie kurji. Z listy 120, z gmin Parzniewice, Kamińsk, Kleszczów i Gorzkowice, mających prawo uczestniczenia, przybyło około 70-iu;  przy czym zauważono, że z b. nielicznym wyjątkiem brak Niemców, dość licznie osiadłych w danej okolicy. Pan pastor wyjaśnił, że powodem takiej abstynencji wyborczej są różne bałamutne wieści o nieprzychylnym dla nich jakoby usposobieniu mieszkańców. Natenczas zebrani przez przewodniczącego upoważnili p. pastora o wyjaśnienia swym współwyznawcom, że każdego, kto czuje się polakiem, obywatelem kraju, kogo losy tej ziemi naszej żywo obchodzą, bez względu na jego wyznanie, całem sercem przyjmujemy do grona naszego bez żadnych uprzedzeń, a popierając słowa te czynem, jako kandydata z gminy Kamińsk do powiatu na peł­nomocnika postawiono jednego z ewangelików polaków. Przystąpiono do wyborów. Przy końcu zebrania, gdy ostatnia już gmina Parznicwice wskazywała z grona swego powołanych do powiatu, wpadła na salę przemocą, po krótkim oporze ze strony zebranych, znajdujących się przy drzwiach, uzbrojona w drągi i kije banda «socjalistów» z sąsiedniej fabryki i, w liczbie 40 mniej więcej, zatrzymała się przy drzwiach. Ponieważ obrady już się zakończyły, przewodniczący po krótkim przemówieniu zamknął posiedzenie słowami «Niech będzie

pochwalony Jezus Chrystus». Przybyła banda widząc, że nie udał jej się plan zniweczenia

obrad, wpadła w dziki szał. Z pianą na ustach dotarła do stołu prezydialnego i zaczęła

miotać wymyślania w stronę prezydium. Nie zwracając na to uwagi, zebrani najspokojniej rozeszli się do domów, zostawiając warchołów na sali; ci, wytoczywszy się na ulicę miasteczka, przesadzali się wzajemnie w płaskich konceptach i wymysłach. Powinszować zaiste ideowej inteligencji socjalistycznej takich ucywilizowanych i mających wysokie pojęcie o wolności towarzyszy!

Z Bełchatowa. (Korespondencja <Tygodnia Piotrkowskiego». Zebranie przedwyborcze.

W dniu 17 marca odbyło się w sali sądowej przedwyborcze zebranie t. zw. średniej kurii,

tj. posiadaczy od 20 do 200 mórg wraz z proboszczami. Z pięciu gmin należących

do tego okręgu, a mianowicie: Chabielic, Kluk, Łękawy, Beł­chatówka i Bujn przybyło z górą 100 uczestników. Zagaił posiedzenie i zarazem objął przewodnictwo p. Otocl(i z Karczewa. Po przemówieniach przewodniczącego i proboszcza z Ło­budzic ks. Żaka, w których wyjaśniono przyczynę zwołania Izby państwowej i znaczenia wyborów dla nas nastąpiły liczne ze strony włościan zapytania: jakich posłów trzeba by posłać i co przeprowadzić powinni w Petersburgu nasi posłowie? I w odpowiedzi na te zapytania po kilkakroć zabierali głos ks. Żak i ks. Jankowski proboszcz z Kociszewa oraz przewodniczący. Przemowy ich tchnęły zapałem; sercem całym wypowiadali oni myśli swe i kraju swego, co odczuwało się w zapytaniach obałamuconego przez skrajne żywioły kmiecia, zaczątki niewiary do inteligencji - owoc prowadzonej agitacji socjalistów już i w naszych stronach. Po wyjaśnieniu przez przewodniczą­cego procedury wyborczej-przystąpiono do próbnego głosowania na kandydatów jako pełno­mocników do powiatu. Wybrano: z gminy Chabielice: 1) ks. Franciszka Kwiatkowskiego, 2) Kołodziejczyka Józefa,3) Bartoszewskiego Józefa; z gminy Kluki: 1) ks. Tomasza Swinarskiego, 2) Ledera Kontego; z gminy Łę­kawa: 1) ks. Franciszka Zająca, 2) Jana Zarębę, 3 Antoniego Krawczyka  i J Wawrzyń­ca Matyszkiewicza  z gminy Bełchatówek:

1 ks. Leona Zarembę, 2) Politońskiego Antoniego, 3) Kazimierza Ubysza, 4) Dąbrowskiego Andrzeja; wreszcie z gmin Bujny: 1.) ks. Jana Żaka, 2) Wypycha Antoniego,

3) Kociszewskiego Andrzeja, 4) Bartczaka Józefa, 5) Brzozowskiego Ignacego,

6. J Kryszczyńskiego Stanisława, 7) Włódarzewskego Józefa.

Z gminy Bełchatówek. Dnia 11 kwietnia w gminie Bełchatówek przez aklamację wybrano na delegatów z gminy Michała Stachowskiego i Arabskiego Karola. W sali sądowej w Bełchatowie tegoż dnia z gmin: Chabielice, Kluki, Łękawa, Beł­chatówek i Bujny z kurji średniej własności na w wyborców do powiatu wybrani zostali: Ks. Jan St. Żak 118 gł., Albert Hellwig 113, Wypych Antoni 109, Kołodziejczyk Józef 109, Kociszewski Andrzej 110, Ks. Leon Zaremba 111, Ks. Kwiatkowski 11O, Ks. Świnarski 108, Sikorski Wincenty 105, Ubysz Kaźmierz 105, Dąbrowski Andrzej 105, Bartczak Józef 101, Kryszczyński Stanisław 103, Jan Zaremba 103, Włodarczewski Józef 94, Brzozowski Ignacy 94, Leder Konstanty 102, Ks. Zając 100, Bartoszewski Józef 100. Wybory odbywały się we wzorowym porządku pod prezydencją p. Felicjana Otockiego; na zebranych znać było, że przejęci, są ważnością chwili i spełniają swój ważny obywatelski obowiązek.-Pomi­mo tak nieodpowiedniej pory przedswiątecznej i pilnej roboty w polu, na sali wciąż obradowano do późnej godziny, bo do 9-ej wieczór. (X. Z.)