         Podczas mojej pierwszej wizyty w Trzcielu trzy lata temu poznałem Roberta Kaczmarka. Oczywiście wszystkie rozmowy po wstępnym poznaniu sprowadzam do historii, nie inaczej było w tym przypadku, interesowało mnie, czy na terenie Trzciela są cmentarze innych wyznań niż katolickich. Robert powiedział, że są dwa: ewangelicki i żydowski. Jednak nie miałem czasu i możliwości na ich zwiedzanie, umówiliśmy się, że podczas mojej następnej wizyty pokaże mi obie nekropolie.
   Tak też się stało, na początku września przyjechałem wspólnie z samorządowcami z naszej gminy Brójce na uroczystość otwarcia pięknej hali sportowej przeznaczonej przede wszystkich dla zapaśników. Od ponad 30 lat zapasy są wiodącym sportem w Trzcielu, ponad 100 medalistów Mistrzostw Polski, Europy i Świata, także medal olimpijski Moniki Michalik o tym najlepiej świadczą!
   Przez dwa dni byliśmy miło przyjmowani, jednak dla mnie w pamięci pozostawały cmentarze, w ostatni dzień podczas powrotu z zawodów zapaśniczych całą grupą, Robert pokazał mi teren cmentarza ewangelickiego. Nie było dla mnie niespodzianką to, że jest w fatalnym stanie, przyzwyczaiłem się do tego, większość odwiedzanych cmentarzy jest w takim stanie... Zaskoczeniem dla mnie była wielkość, naprawdę olbrzymi teren, porośnięty jeżynami, drzewami... Natura skryła w większości aktów wandalizmu poczynionych po 1945 roku, można zobaczyć kilkadziesiąt ram grobowych, kilka połamanych nagrobków oraz resztki kaplicy z 1867 roku.
          Robert, serdecznie dziękuję, wywiązałeś się z obietnicy, sprawiłeś mi wielką frajdę! Chcę również serdecznie podziękować twojej żonie Eli, za to, że wspólnie z Tobą opiekowała się nami przez cały okres pobytu!- mieliśmy wszystko, co tylko dusza zapragnęła!

Mój nieceniony przewodnik i opiekun Robert Kaczmarek na obrzeżach cmentarza ewangelickiego.

Wikipedia:
Trzciel – gmina miejsko-wiejska w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie gorzowskim. Siedziba gminy to Trzciel. Według danych z 30 czerwca 2004 gminę zamieszkiwało 6348 osób.

Trzciel

Dawny cmentarz ewangelicki (1775-1945)

W połowie XVII wieku, po zakończeniu wojny trzydziestoletniej w okolice Trzciela zaczęli przybywać religijni migranci z Brandenburgii i Śląska, poszukujący spokojnego miejsca, gdzie mogli kultywować swoją religię. Na zachód od Obry założyli osadę, z której w XVIII wieku rozwinęło się miasto Nowy Trzciel. Ewangelicy stanowiący przytłaczającą większość mieszkańców zbudowali tutaj swój zbór oraz w założyli cmentarz.
W 1775 r., kiedy zamknięto dotychczasową nekropolię przy kościele ewangelickim, założono nowy cmentarz pomiędzy dzisiejszymi ulicami Zbąszyńską i Armii Czerwonej. Do 1945 r. spoczywały tutaj kolejne pokolenia ewangelików. Po II wojnie światowej zniszczono właściwie wszystkie nagrobki, a teren porósł samosiejkami. W ostatnich latach na starym cmentarzu, wśród okazałych drzew ustawiono krzyż oraz pamiątkowy kamień przypominający spoczywających tu ewangelików.