Interesujący materiał poświęcony ewangelikom z radomska, dokładnie z Dziepolic. - Źródło: Heimatbote - 1952
Z gminy Radomsko-Dziepolc
Jak powstała parafia
Początki gminy Radomsko-Dziepolc sięgają początku XIX wieku. W tym czasie istniały już parafie w sąsiednich wsiach Petrikau, Bełchatowie i Tschenstochau. Dla stale rosnącej liczby ludności protestanckiej we wsiach powiatu radomszczańskiego konieczne było więc połączenie i przyłączenie jednej z istniejących parafii. Rozważając, która parafia może być uznana za macierzystą, wybrano Bełchatów, ponieważ odległość do niej wynosiła "tylko" 6 mil. W lipcu 1839 roku pastor Eduard Lembke z Bełchatowa zwrócił się do Kuratorium Kaliskiego z prośbą o zezwolenie na utworzenie parafii filialnej w Feliksowie, w powiecie radomszczańskim. Pismem z dnia 26 czerwca 1840 roku konsystorz warszawski wyraził zgodę na utworzenie tej parafii filialnej. Oddział w Feliksowie mógł powstać wcześniej. Na przeszkodzie stanął jednak plan, który przewidywał możliwość założenia parafii filialnej w pobliskim Przedborzu, należącym do Kielc. Za tym planem ochoczo opowiedział się pastor Röscher z Kielc. Jednak z powodu wyjazdu wielu protestantów z Przedborza trzeba było zrezygnować z tego planu. Już w 1795 roku Feliksów posiadał własny dom modlitwy i szkołę. Pierwszym kantorem i nauczycielem we wsi był Erdmann Pudewill. Był to człowiek niezwykle zdolny, który cieszył się dużą popularnością wśród ludności. Jego zasługi szczególnie podkreślił i uznał pastor Benni z Petrikau. W tym czasie do parafii filialnej należało 209 rodzin, czyli 975 dusz. Jednak w ciągu roku liczba rodzin wzrosła do 300. Pierwsi mieszkańcy wsi Feliksów wymienieni są jako: Gottfried Bilau, Andreas Deutschmann, Christiari Förster, Gottlieb Hirche, Gottlieb John, Christian KIekta, Johann i Gottlieb Leiß, Daniel Semper, Gottlieb Werner, itd. W 1841 roku parafia filialna otrzymała własne księgi rejestrowe. Jednocześnie katolickim urzędom parafialnym zabroniono rejestrować protestantów. Dom kultury w Feliksowie istniał tylko przez bardzo krótki czas. Już w 1843 roku miasto Radomsko zostało wybrane na centrum parafii filialnej. W Radomsku na przełomie XVIII i XIX wieku mieszkało wiele rodzin protestanckich. Wśród wielu z nich wymienia się: mistrza krawieckiego Daniela Heslera, właściciela wiatraka Gottlieba Weißa, mistrza kuśnierskiego Matt}läusa Lange, mistrzów rzeźnickich Friedricha i Johanna Lange, mistrza piekarskiego Karla Pohla, komornika Daniela Busse, malarza Johanna Schwanka i wielu innych. Około roku 1840 żaden z nich nie był już jednak mieszkańcem Radomska. Kiedy parafia filialna została przeniesiona do Radomska, mieszkały w niej tylko dwie rodziny protestanckie: Gottlieb Koebernik i Karl Fritz. Musiały istnieć nadzwyczajne powody, aby zdecydować się na ten krok w tych okolicznościach. Za te powody uważano daleko idące obietnice złożone protestantom przez radomszczański magistrat. Magistrat obiecał protestantom, że jeśli centrum kościelne zostanie przeniesione do miasta, to otrzymają oni bezpłatnie pomieszczenie na nabożeństwa. W przewidywalnej przyszłości katolicki kościół Ducha Świętego miał zostać zamieniony na kościół protestancki, który również miał nic nie kosztować. I wreszcie kantor miał otrzymać bezpłatnie trzy akry ziemi i wystarczającą ilość opału.
Aus der gemeinde Radomsko-Dziepolc
Wie die Gemeinde entstand
Die Anfänge der Gemeinde Radomsko-Dziepolc reichen bis zu dem Beginn des 19. Jahrhunderts zurück. Zu der Zeit waren in den benachbarten Ortschaften Petrikau, Belchatow und Tschenstochau bereits Kirchengemeinden vorhanden. Für die immer zahlreicher werdende evangelische Bevölkerung in den Dörfern des Kreises Radomsko ergab sich somit die Notwendigkeit des Zusammenschlusses und des Anschlusses an eine der bestehenden Gemeinden. Bei den Erwägungen, welche Gemeinde als Muttergemeinde in Frage kommen könnte, entschied man sich für Belchatow, weil die Entfernung nach dort "nur" 6 Meilen betrug. Im Juli 1839 wandte sich Pastor Eduard Lembke aus Belchatow an die Kalischer Superintendentur mit der Bitte, in Feliksow, im Kreise Radomsko, eine Filialgemeinde ins Leben rufen zu dürfen. Mit Schreiben vom 26. Juni 1840 gab das Warschauer Konsistorium seine Einwilligung zur Gründung dieser Filialgemeinde. Die Filiale Feliksow hätte schon zu einem früheren Zeitpunkt gegründet werden können. Dem stand jedoch ein Plan im Wege, welcher die Möglichkeit der Gründung einer Filialgemeinde im nahen Przedborz, welches zu Kielce gehörte, vorsah. Dieser Plan wurde eifrigst von Pastor Röscher aus Kielce verfochten. Wegen des Abzuges vieler Evangelischer aus Przedborz mußte dieser Plan jedoch wieder aufgegeben werden. Schon seitdem Jahre' 1795 besaß Feliksow ein eigenes Bethaus mit Schule. Der erste Kantor und Lehrer des Ortes war Erdmann Pudewill. Dies war ~in äußerst tüchtiger Mann, der sich bei der Bevölkerung großer Beliebtheit erfreute. Seine Verdienste wurden von Pastor Benni aus Petrikau besonders hervorgehoben und anerkannt. Zur Filialgemeinde gehörten damals 209 Familien, d. i. 975 Seelen. Die Zahl der Familien stieg jedoch innerhalb eines Jahres auf 300. Als erste Bewohner des Dorfes Feliksow werden genannt: Gottfried Bilau, Andreas Deutschmann, Christiari Förster, Gottlieb Hirche, Gottlieb John, Christian KIekta, Johann und Gottlieb Leiß, Daniel Semper, Gottlieb Werner u. a. Im Jahre 1841 erhielt die Filialgemeinde eigene Standesamtsbücher. Zugleich erhielten die katholischen Pfarrämter ein Verbot, standesamtliche Beurkundungen von Evangelischen vorzunehmen. Das Gemeindezentrum in Feliksow bestand nur ganz kurze Zeit. Schon 1843 wurde die Stadt Radomsko zum Mittelpunkt der Filialgemeinde erwählt. In Radomsko wohnten um die Wende des 18. und 19. Jahrhunderts zahlreiche evangelische Familien. Von den vielen werden genannt: der Schneidermeister Daniel Hesler, der Windmühlenbesitzer Gottlieb Weiß, der Kürschnermeister Matt}läus Lange, die Fleischermeister Friedrich und Johann Lange, der Bäckermeister Karl Pohl, der Gerichtsdiener Daniel Busse, der Kunstmaler Johann Schwank und verschiedene andere. Um das Jahr 1840 jedoch war vop all diesen niemand mehr in Radomsko ansässig. Als nun die Filialgemeinde nach dort übertragen wurde, wohnten am Ort nur zwei evangelische Familien: Gottlieb Koebernik und Karl Fritz. Es müssen also schon außergewöhnliche Gründe vorgelegen haben, wenn man sich unter diesen Umständen doch entschlossen hat, diesen Schritt zu tun. Diese Gründe glaubte man in den weitgehenden Versprechungen, die der Magistrat von Radomsko den Evangelischen gab, zu sehen. Der Magistrat hatte den Evangelischen für den Fall der Verlegung des Ge- meindezentrums nach der Stadt versprochen, einen Raum für gottesdienstliche Zwecke unentgeltlich zur Verfügung zu stellen. In absehbarer Zeit sollte dann die katholische Kirche des Heiligen Geistes in eine evangelische umgewandelt werden, was ebenfalls nichts kosten sollte. Und endlich sollten dem Kantor drei Morgen Land sowie genügend Brennmaterial kostenlos überlassen werden.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz