Krzyże Litewskie - Kapliczka - Teatr i życie wytworne - Litwa - Żmudź - 1929

      Ciekawy artykuł dotyczący krzyży litewskich znalazłem w roczniku TEATR I ŻYCIE WYTWORNE Z 1929 ROKU. Myślę, że niewielu czytelników może oglądać tego rodzaju czasopismo, jego nakład to tylko 10.500 egzemplarzy.

Treść artykułu:

      Wśród nielicznych przejawów sztuki ludowej na Litwie bezsprzecznie najbardziej interesujący materiał dostarczają krzyże, w olbrzymiej ilości ustawiane przez bogobojny lud Litwy i Żmudzi. W krzyżach tych bowiem dotąd zupełnie wyraźnie zachowały się tradycje czasów przedchrześcijańskich. Zasadniczym motywem jest zasadniczo słońce i jego promienie, dalej półksiężyc, gwiazdy i itp.
      W pierwotnej koncepcji "krzyże" litewskie nie posiadają nawet motywu krzyża, są to raczej słupy pamiątkowe z ornamentami wybitnie pogańskiemi. Słupy te ze względu na budowę z miękkiego drzewa przetrwały do dziś w znikomej ilości, stanowiąc przeważnie własność muzeum im. Czurlonisa w Kownie.
      Obecnie budowane krzyże są rzeźbione nadal indywidualnie, bez jakiegokolwiek szablonu i są zaopatrywane w figury poszczególnych świętych lub też całe sceny Męki Pańskiej. Krzyże takie są ustawiane bądź w pobliżu domostw, bądź na rozdrożach, bądź też zbiorowo w miejscach specjalnie czczonych jak na przykład na "górze krzyżowej" pod Szawlami* (zdjęcie górne).

* - Wikipedia:
Góra Krzyży (lit. Kryžių kalnas ⁱ) – wzgórze położone kilkanaście kilometrów na północ od Szawli, w pobliżu miasteczka Meszkucie (Litwa).
W miejscu tym postawiono w 1430 r. kapliczkę upamiętniającą przyjęcie przez Żmudzinów chrztu. Nad kapliczką górował wielki krzyż. Po upadku powstaniu listopadowego w 1831 r. zaczęto tam masowo przynosić i stawiać kolejne krzyże i od tego czasu przybywa ich stale. Stawiane są, bądź podwieszane na już stojących, różnej wielkości, od ogromnych kilkumetrowych aż po całkiem miniaturowe, w intencji nadziei, przyszłości, jako symbole zadumy, wiary bądź jako wota dziękczynne.
W okresie władzy sowieckiej 1941–1990 wielokrotnie próbowano zmusić mieszkańców do zaprzestania pielgrzymowania w to miejsce, a w 1961 r. podjęto próbę całkowitej jego likwidacji przy pomocy pił, siekier i buldożerów. Mimo to krzyże wciąż stawiano. Liczba krzyży nie jest dokładnie oszacowana. Ocenia się, że samych krzyży stojących jest ok. 50 tysięcy, natomiast licząc z położonymi i podwieszonymi ich liczba może wynosić ponad 150 tys.

Góra Krzyży - fragment

Papież Jan Paweł II. Góra Krzyży 7 września 1993.

Papież Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki na Litwę w 1993 r. celebrował na Górze Krzyży mszę świętą.