REKWIZYCJA DZWONÓW Z KOŚCIOŁA W BĘDKOWIE I ROSOSZE.
W Państwowym Archiwum w Tomaszowie Mazowiecki znalazłem teczkę z korespondencją dotyczącą rekwizycji dzwonów z kościołów w Będkowie i pobliskiej Rososze z 1941 roku. Niemiecki okupant podjął zorganizowaną rozporządzeniem z 15 marca 19140 roku przez Hermanna Göringa, konfiskatę dzwonów z okupowanych terenów Polski. Dzwony zdjęte z wież polskich kościołów podzielono na cztery kategorie od A do D. Te zabytkowe i najstarsze przydzielano do kategorii D, o ich dalszych losach decydował sam Göring. Te uznane za zabytkowe wywożono do niemiec, zawieszano je w tamtejszych kościołach jako łupy wojenne. Do chwili obecnej trwają starania naszych władzo odzyskanie utraconych dzwonów. Metal uzyskany po przetopieniu w hutach szedł na produkcję łusek do nabojów, pocisków. Zdecydowałem się na zeskanowanie wszystkich dokumentów i zamieszczeniu ich w chronologicznej kolejności. Pisma prezentowane wskazują jednoznacznie na opór w wykonaniu tego rabunku. Sam burmistrz Pusch niezbyt chętnie realizował rozkazy płynące z Tomaszowa. Także odpowiedzi z Olszowej bardzo wyraźnie wskazywały na opór, stąd tłumaczenia jakoby miejscowy kowal zajmował się młócką, także samo w kwestii wypożyczenia Flaschenzuga (bloczka linowego).
Interesuje mnie, czy zabytkowy dzwonek sygnałowy pochodzący z 1535 roku pozostał w Będkowie? Kilka lat temu zamieściłem materiał z rekwizycji będkowskich dzwonów z 4 czerwca 1914 roku. Może ktoś dopisze dalszą historię tych tragicznych wydarzeń?
W tych dokumentach powinno być zdjęcie dzwonów (wynika to ze spisu treści w archiwum), niestety zniknęło.....
Dzwonnica w Będkowie z XVIII wieku - Źródło: Wikipedia.
Będków - Kościół - Dzwony - Procesja - 1918 - Historia nieznana
Będków - Kościół - Dzwony - Procesja - 1918. Seria 5-ciu zdjęć przedstawiających kościół w Będkowie z 1918 roku.........
Tomaszów 11.08.41
Do burmistrzów i sołtysów w powiecie.
Temat: Dostawa dzwonów kościelnych.
W celu stworzenia silnej rezerwy metalu kościoły Generalnej Guberni udostępnią i dostarczą Państwu swoje dzwony kościelne. Odbierane będą dzwony wykonane ze stopów miedzi, tj. mosiądzu i brązu, niezależnie od tego, czy są używane, czy też były nieużywane. Proszę o uprzednie przyjęcie dzwonów do depozytu i wydanie doręczycielowi pokwitowania stwierdzającego liczbę i wagę dostarczonych dzwonów.
Jeśli w parafii znajdują się jeszcze jakieś dzwony wykonane ze stopów miedzi, proszę o informację.
podpisano. Dr Glehn.
An die Herren Bürgermeister und Landvögte im Kreisel.
Betrifft: Ablieferung der Kirchenglocken.
Die Kirchen des Generalgouvernements werden zur Schaffung einer starken Metallreserve die Kirchenglocken zur Verfügung stellen und bei Ihnen abliefern. Erfaßt werden Glocken aus Kupferlegierungen, also aus Messing und Bronze, gleichgültig, ob sie in Benutzung sind oder unbenutzt waren. Ich bitte, die Glocken zunächst in Verwahrung zu nehmen und dem Ablieferer eine Empfangsbestätigung auszustellen, aus der Stückzahl und Gewicht der abgelieferten Glocken hervorgehen.
Sollten in Ihrem Gemeindebezirk noch weitere Glocken aus Kupferlegierungen vorhanden sein, so ist mir dieses anzuzeigen.
gez. Dr. Glehn.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Do wójtów i sołtysów w powiecie.
Dotyczy: dostawy dzwonów kościelnych.
Dla okręgu radomskiego jednolita stacja załadunkowa znajduje się w magazynie w firmie Eisengiesserei Modrzejów-Hantke, Stomporków k. Końskich. Stacją docelową jest Niekłan Krs. Końskie. Do tej firmy należy kierować przesyłki wagonowe. Dla tych przesyłek w "stacji przeznaczenia Nieklan" na liście przewozowym należy wpisać "bocznica odlewni żelaza Modrzejów-Hantke". W adnotacji na liście przewozowym "niewiążące uwagi nadawcy" należy wpisać "akcja odbioru dzwonka".
Ponadto na stacjach odbiorczych ma być wstępnie wypisane ważenie puste i pełne. Przesyłki mają być nadawane jako opłacone za przewóz.
Równocześnie z nadaniem przesyłki należy zawiadomić firmę Modrzejów-Hantke o ilości załadowanych dzwonów, podając numer wagonu i datę nadania. Kopia tej wiadomości ma być przesłana do mnie.
Tam należy zapłacić z góry całość poniesionych kosztów, a rachunek wraz z niezbędnymi podwoziami ma być przedłożony mi do dalszego przekazania do biura zarządzania metalami w Generalnej Guberni.
Jeżeli dostarczane dzwony przywożone są na wózkach, to wózki te należy również pozostawić puste i w pełni zważone na wadze kolejowej, a urzędowe kwity wagowe należy dołączyć do dowodów dostawy.
Tomaszów, den 9.9.41
An die Herren Bürgermeister und Landvögte im Kreisel.
Betrifft: Ablieferung der Kirchenglocken.
Für den Distrikt Radom befindet sich der einheitliche Verladenplatz in den Lagerhall in der Firma Eisengiesserei Modrzejów-Hantke, Stomporkow bei Konskie. Der Bestimmungsbahnhof ist Nieklan Krs. Konskie. An diese Firma sind die Waggenladungen zu richten. Bei diesen Ladungen ist auf dem Frachtbrief bei "Bestimmungsbahnhof Nieklan" anzuführen "Anschlussgleis der Firma Eisengiesserei Modrzejów-Hantke. Der Vermerk auf dem Frachtbrief" unverbindliche Absenvermerke" ist mit "Glockenerfassungsaktion" auszufüllt.
Auserdemm ist die Leer-und Vollverwiegung auch in den Empfangsstationen voranschreiben. Die Sendungen sind frachtfrei aufzugeben.
Gleichzeitig mit der Aufgabe der Sendung hat eine Benachrichtung über die Anzahl der verladenen Glocken unter Reiserzung der Wagennummer und des Aufgabetages an die Firma Modrzejow-Hantke zu erfolgen. Eine Durchschrift dieser Nachricht ist mir einzusenden.
Die gesamten aufgelaufenen Kosten sind vorschussweise dort zu bestreiten und die Abrechnung samt den notwendigen Unterwagen mir zur Weiterreichung an die Bewirtschaftungstelle für Metalle im Generalgouvernement einzureichen letzte Lieferung ist in der Benachrichtigung des anders zu kennzeichnen.
Sofern abzuliefernde Glocken mittels Fuhrwerks zugebracht werden, sind die Laskraqftwagen der Fuhrwerke ebenfalls auf einer Bahnbrückenwaage leer und vollverwiegen zu lassen und die amtlichen Waagezettel den Lieferscheinen beizufüg.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tomaszów Mazowiecki 19 września 1941 r.
W piśmie z dnia 11 sierpnia bieżącego roku zwróciłem się do Pana z prośbą o dostarczenie lub zabezpieczenie dzwonów kościelnych, a w piśmie z dnia 9 września bieżącego roku podałem również bardziej szczegółowe informacje dotyczące dostarczenia tych dzwonów kościelnych.
Do dnia dzisiejszego nie otrzymałem od Pana zawiadomienia, że zastosował się Pan do tego wezwania, w związku z czym wyznaczam Panu ostateczny termin do jednego tygodnia. Do tego czasu oczekuję na Pańskie powiadomienie o realizacji mojego zamówienia.
Mit meinen Schreiben vom 11. August des jahres forderte ich Sie auf, die Kirchenglocken abzuliefern bzw. sicherstellen und weiterhin gab ich Ihnen mit meinem Schreiben von 9. September des Jahres die näheren Ausführungen über die Durchführung der Ablieferung dieser Kirchenglocken.
Ich habe bis heute noch keine meldung von Ihnen erhalten, dass Sie dieser Aufforderung nachgekommen sind und setze Ihnen hiermit eine letzte Frist von einer Woche. Bis dahin erwarte ich Ihre Mitteilung von der Erledigung meiner Anordnung.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, 20 września 1941 r.
Do Sołtysa Gromady Będków
Polecam panu wyznaczyć i wysłać w dniu 22 września r.b. na godzinę 8 rano 6-ciu ludzi z szarwarku do pomocy przy zdejmowaniu dzwonów z dzwonnicy w Będkowie. Wyznaczeni ludzie winni zgłosić się punktualnie w wyznaczonym czasie w dzwonnicy do dyspozycji kowala Deki.
Burmistrz
A. Pusch
Będków, 20. September 1941
An den Bürgermeister
der Gemeinde Będków
Ich weise Sie an, am 22. September um 8 Uhr morgens 6 Männer aus der Gemeinde zu benennen und zu entsenden, die bei der Entfernung der Glocken aus dem Glockenturm von Bêdków helfen. Diese Männer sollen sich pünktlich zur festgesetzten Zeit in der Glockenstube beim Schmied Deka melden.
Bürgermeister
A. Pusch
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, dnia 22.09.1941 r.
Do Zarządu Majątku Olszowa
Uprzejmie proszę o odwrotne powiadomienie, czy Zarząd Majątku mógłby wypożyczyć gminie, w celu zdjęcia dzwonów kościelnych, posiadanego flaszenzuga.
Jeśli to będzie możliwe, to proszę o powiadomienie kiedy można przesłać furmankę.
Będków, 22.09.1941.
An die Gutsverwaltung von Olszowa
Ich möchte Sie bitten, mir mitzuteilen, ob die Gutsverwaltung der Gemeinde für den Abtransport der Kirchenglocken den in ihrem Besitz befindlichen Flaschenzug leihen kann.
Wenn dies möglich ist, teilen Sie mir bitte mit, wann der Wagen verschickt werden kann
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uprzejmie donoszę, że ponieważ mój kowal jest zajęty przy wymłócaniu zboża, a flaszencug jest uszkodzony, więc nie jestem pewny, kiedy moż być gotów. Z chwilą jednak gdy kowal będzie wolny, natychmiast naprawi i będzie do dyspozycji.
Olszowa 22.IX.41
Ich möchte Ihnen mitteilen, dass mein Schmied gerade mit dem Dreschen von Getreide beschäftigt ist und der Blitzableiter beschädigt ist, so dass ich nicht sicher bin, wann er fertig sein wird. Sobald der Schmied jedoch frei ist, wird er ihn sofort reparieren und Ihnen zur Verfügung stehen.
Olszowa 22.IX.41
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, dnia 23.09.1941 r.
Do Zarządu majątku w Olszowie
W związku z pismem z dnia 22.09.41 r. przesyłam furmankę po flaszenzug, który może być zreperowany tutaj przez kowala wynajętego do zdjęcia dzwonów, gdyż zależy mi na czasie.
Flaszenzug po wykorzystaniu zostanie zaraz zwrócony do majątku.
Dziękuję z góry za wypożyczenie, proszę o podanie sumy wynagrodzenia za wypożyczenie.
Będków, 23.09.1941.
An das Gut Olszów
In Verbindung mit meinem Brief vom 22.09.41 schicke ich einen Wagen für den Flaschenzug, der hier vom Schmied, der mit dem Ausbau der Glocken beauftragt ist, repariert werden kann, da ich um die Zeit bange.
Der Flaschenzug wird nach Gebrauch sofort an das Gut zurückgegeben.
Ich bedanke mich im Voraus für die Anmietung, bitte teilen Sie mir die Höhe des Mietpreises mit.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, dnia 27.9.1941 r.
Do Sołtysa gromady Wykno.
Polecam Panu dostarczyć do gminy dzwon z kościółka w Rososze, który jak Panu poleciłem miał być wczoraj zdjęty.
Termin do godziny 20-ej.
Burmistrz A.Pusch
Będków, 27.9.1941.
An den Bürgermeister des Dorfes Wykno.
Ich beauftrage Sie, der Gemeinde die Glocke aus der Kirche in Rosocha abzuliefern, die, wie ich Ihnen aufgetragen habe, gestern entfernt werden sollte.
Frist bis 20 Uhr.
Bürgermeister A. Pusch
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, dnia 29.09.1941 r.
Do Sołtysa Gromady Będków
Polecam panu wyznaczyć na godzinę 12 w południe dzisiaj 2 podwody w celu odwiezienia dzwonów na stację Rokiciny. Wozy muszą być mocne z drągami (Można wyznaczyć Defińskiego).
Oprócz tego należy wyznaczyć jedną podwodę w celu odwiezienia flaszenzuga do majątku Olszowa.
Będków, 29.09.1941.
An den Bürgermeister des Dorfes Bêdków
Ich weise Sie an, heute um 12 Uhr 2 Fuhrwerke zu bestellen, die die Glocken zum Bahnhof Rokiciny bringen. Die Wagen müssen mit Stangen versehen sein (Defiński kann ernannt werden).
Außerdem sollst du eine Unterabteilung ernennen, die die Flaschenz zum Gut Olszowa bringt.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, 30.09.1941 r.
Pan Komendant Powiatowy
w Tomaszowie.
Dostawa dzwonów kościelnych.
W nawiązaniu do Pańskich pism z dnia 11 sierpnia i 19 września 41 r. informuję, że w dniu wczorajszym przekazałem 3 dzwony kościelne o łącznej wadze około 1400 kg jako drobnicę na stacji kolejowej Rokiciny do stacji kolejowej Nieklan. Dzwony pochodzą z Kościoła Katolickiego w Będkowie. W tym samym czasie mój urzędnik odpowiedzialny za dostarczenie dzwonów miał również wraz z powyższymi dzwonami przywieźć do wysyłki mały dzwonek sygnałowy ważący około 15 kg. i pochodzący z 1535 roku, czego nie uczynił, gdyż rzekomo rozmawiał z oficerem i celnikiem, który zabrał ten dzwon i polecił mu, aby zabrał go ponownie do domu i aby wystąpił do starosty o zwolnienie tego dzwonu, gdyż podobno ma on wartość historyczną.
W związku z tym proszę o natychmiastową informację, czy jest możliwe pozostawienie tego dzwonu tutaj, w przeciwnym razie wyślę go natychmiast do Nieklan.
Burmistrz A.Pusch
Będków, den 30.09.1941 r.
Herrn Kreishauptmann
in Tomaszów.
Ablieferung Kirchenglocken.
Bezugschmend auf Ihre Schreiben von 11 August und 19 September 41, teile mit, dass ich gestern 3 Kirchenglocken im Gesammtgewichte von etwa 1400 kg., auf der Bahnstation Rokiciny nach Bhf. Nieklan als Stückgut aufgab. Die Glocken kommen aus der katolischen Kirche in Będków. Gleichzeitig sollte mein mit der Glocken lieferung beauftragter Beamter auch eine kleine Signalglocke im Gewichte von etwa 15 Kg. die aus dem Jahre 1535 stammt mot obiegen Glocken zusammen zum Versandt bringen, was er in aufbetracht dessen unterliess, da er angeblich einen Offizier und einen Zollbeamten gesprochen haben will die sich die Glocke beschen hatten und ihm richten selbige wieder nach Hause zu nehmen und bei Herrn Kreishauptmann die Befreiung diese Glocke zu beantragen, da sie historischen Wert haben soll.
Ich bitte daher, mir ungehend mitteilen zu wollen, ob die möglichkeit besteht diese Glocke hier zu belassen, anderenfalls sende ich sie sofort nach Nieklan.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, dem 23.10.1941.
An die Eisengiesserei Modrzejow-Hantke
Stomporkow bei Konskie
Am 29. September 1941, sandte ich 3 Glocken im Gewichte von 1435 Kg. als Stückgut zur Metallreserve. Ich bitte um Empfangsbetätigung.
Burmistrz A.Pusch
Będków, 23.10.1941 r.
Do odlewni żelaza Modrzejów-Hantke
Stomporków k. Końskich
Dnia 29 września 1941 roku wysłałem 3 dzwony o wadze 1435 kg. jako sztukę dobrą do rezerwy metalowej. Proszę o przesłanie potwierdzenia odbioru.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Będków, 23.11.1941 .
Pan Starosta Powiatowy
w Tomaszowie.
Dostawa dzwonów kościelnych.
W nawiązaniu do Pańskiego pisma okólnego z dnia 9.9.41 r. - K.V/Lü. przesyłam w załączeniu, celem przekazania do Biura Gospodarki Metalami w Generalnym Gubernatorstwie, dokumenty dotyczące kwot wypłaconych z góry przez Skarb Gminy Będków na poczet kosztów poniesionych w związku z usunięciem trzech dzwonów z dzwonnicy kościoła katolickiego w Będkowie.
Burmistrz A.Pusch
Będków, den 23.11.1941 .
Herrn Kreishauptmann
in Tomaszów.
Ablieferung Kirchenglocken.
Bezugnehmend auf Ihr Rundschreiben vom 9.9.41. - K.V. V/Lü. sende anbei zwecke Weiterreieschung an die bewirtschaftungstelle für Metalle im Generalgouvernement, die Unterlagen über die durch die Gemeindkasse Będków vorschaussweise ausgezahlten Beträge der Kosten welche durch das Herunternehmen dreier Glocken vom Glockenturms der katholischen Kirche in Będków endstanden.
.jpg)
-1.jpg)
