"Kto szuka, ten znajdzie" , to znane powiedzonko wspaniale się sprawdziło. Niedawno przerabiałem artykuł w Litzmannstädter Zeitung o Borowej, po zakończeniu tłumaczenia, zabrałem się za przeglądanie roczników tej gazety. W roczniku 1944, w pierwszym numerze z 1-2 stycznia 1944 roku, na piątej stronie zobaczyłem ciekawy dla mnie tytuł, odnoszący się do łódzkich cmentarzy! Tylko w tym miesiącu zostało zamieszczone 9 artykułów odnoszących się do łódzkich nekropolii. Rewelacja, to co uwielbiam, co więcej mi więcej pozostało? - wczytywać się i przelewać na mój blog informacje, które z pewnością "grobersów" zainteresują, mam w każdym bądź razie takie mniemanie. Autorem wszystkich materiałów jest znany dziennikarz i nie tylko urodzony w Aleksandrowie Łódzkim Adolf Kargel. Na Wikipedii znajdziecie Państwo wspaniały opis tej postaci, naprawdę warto poczytać!
Kamienna księga historii - Łódź - Litzmannstadt
Cmentarze naszego miasta zamieniają się w parki /Adolf-Hitler Park byłby cmentarzem. /Autor: Adolf Kargel*
Jak donosi Litzmannstädter Zeitung jakiś czas temu, cmentarze przy Wojska Polskiego Sulzfelderstrasse/ i Rzgowskiej /Kompaßweg, które do dnia dzisiejszego są cmentarzami na terenie Łodzi, są i będą przebudowywane. Te plany widzieliśmy. Osoby planujące rozbudowę są szczególnie zadowolone z renowacji cmentarza przy Wojska Polskiego. Projektant cmentarza dostosował swój plan do pofałdowanego terenu, tak aby powstał prawdziwy Park Przyrodniczy, który całkowicie zatraci tradycyjny szablon cmentarza. Siódmego stycznia Radni omówią to raz jeszcze. Trwają plany, które połączą się z oględzinami cmentarza. Życie triumfuje nad śmiercią! - Będzie to motto, które niewidocznie unosi się nad nowym parkiem cmentarnym.
Cmentarze w naszym mieście od zawsze były wyznaniowe. Nie tylko głównego (katolickiego), ale także sekt (takich jak baptyści i mariawici) były właścicielami tych cmentarzy.
W małżeństwach mieszanych ta ścisła segregacja zmarłych przez spowiedź oznaczała, że jeden z małżonków znalazł swoje miejsce spoczynku na jednym cmentarzu, a drugi na innym. Ze względu na nietolerancję księży katolickich takie przypadki były bardzo częste. Niemniej autorowi są znane przypadki, w których małżonkowie katoliccy spoczywali na swoim cmentarzu obok swoich poprzednich żon po śmierci. Jednak były przypadki, że w noc po pogrzebie, grabarze ponownie rozkopywali groby i po raz drugi chowali na sąsiednim cmentarzu.
Najstarszy cmentarz w naszym mieście znajdował się obok kościoła katolickiego św. Józefa z 1765 roku na Starym Mieście (teren dzisiejszego getta). Pozostał po nim tylko jeden pamiątkowy kamień. Kiedy ten cmentarz nie mógł już przyjmować zmarłych, Przy Domu Śpiewaczym (scena kameralna) przy ul. Legionów w 1819 roku. wytyczono nowy cmentarz dla katolików i protestantów. Do tego czasu miasto posiadało tylko jeden cmentarz katolicki. Nowy cmentarz został opuszczony, gdy przeniesiono tu wspomniany kościół, który wcześniej stał na wspomnianym cmentarzu na terenie Starego Miasta, a było to w 1888 roku. Od 1862 roku na tym cmentarzu nie odbywały się pogrzeby z powodu przeludnienia. Część zmarłych ekshumowano i ponownie pochowano na nowo utworzonym w 1858 roku cmentarzu przy ul. Dolnej / Gartenstrasse/
Kiedy ten cmentarz - przeznaczony dla katolików, ewangelików i prawosławnych - został w pełni zajęty, nowy cmentarz powstał na Dołach przy dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego w 1896 roku. Powszechnie wiadomo, że dzisiejszy główny cmentarz stał się cmentarzem Niemców z Litzmannstadt. Kiedy kolonia mahometańska poprosiła miasto o utworzenie własnego cmentarza dla zmarłych, w 1896 roku przydzielono jej pas cmentarza na Dołach. Utworzony przez nich cmentarz został usunięty przez administrację miejską w czasach polskich, choć znajdowały się tam liczne groby i mogiły.
W 1907 roku na cmentarzu na Dołach utworzono miejsce pochówku prawosławnych. Mariawici otrzymali tam również wydzielone miejsce pochówku. Także Baptyści, którzy mieli już własny pas cmentarza przy ul. Dolnej, otrzymali na tym cmentarzu miejsce do pochówku swoich wiernych.
Łódź ma nie mniej niż 26 cmentarzy, przy czym podziały nie są nawet brane pod uwagę. Oprócz wyżej wymienionych cmentarzy na Wojska Polskiego / Sulzfelderstrasse/ i Ogrodowej /Gartenstrasse/ znajdują się inne nekropolie jak:
Rzgowska / Herrstrasse - Kompaßweg/, Zgierska /Hohensteinerstrasse/, (?) /Lößbodenweg/, Biegunowa /Baltenstrasse/, Wileńska-Fornalska /Seglerstrasse/, Retkińska, po części Obywatelska /Reckstrasse/, Starorudzka /Artur-Meister-Strasse/, (?)Glickendeeler Weg/, (?) /Wilhelm-Hauff-Strasse/, Dąbrowskiego /Straßburger Linie/, Przybyszewskiego /Böhmischen Linie/, Al. Piłsudskiego /Ostlandstrasse-Friedrichshagen/, Osiedle Stoki /Stockhof/, radogoszcz /Waldborn/, (?) /Rubinweg/, (?) /Hirschkäferweg/, (?) Habichtweg, (?) Brillantweg (Karlshof ), (?) /Hasenkleverstraße/, (?) /Igelweg/, (?) /Drosselweg (Nachtigallenweg)/, Starowa Góra - ul. Graniczna i Łódzka /Effinghausen/, cmentarz wojenny (?) /Blattzeile/i cmentarz przy Rzgowskiej.
W 1886 roku miał powstać cmentarz dla protestanckiej parafii św. jana i katolickiej parafii Kreuz-Höhe. W tym celu wyznaczono miejsce na terenie ówczesnego lasu zwanego "Złotym Weselem". Odpowiednie plany, w których przewidziano miejsce na 45.000 grobów, zostały sporządzone, ale nie zostały zatwierdzone przez władze dozorowe. Gdyby taka zgoda została wydana, nie byłoby Parku Poniatowskiego (Hitler - Jugend Park), bo ten cmentarz powinien być wytyczony dokładnie w miejscu, w którym obecnie znajduje się ten park. Na dzisiejszej General-Litzmann-Strasse, tuż za wiaduktem kolejowym, niemieckie władze wojskowe założyły 1 1915 roku cmentarz bohaterów (wojenny), na którym chowano żołnierzy niemieckich zmarłych od ran w miejscowym szpitalu, lub zmarłych na skutek chorób. Cmentarz ten został później opuszczony przez polskie władze. Zmarłych ekshumowano i ponownie pochowano w grobie w Rzgowie. Przeniesiono tak także drewnianą kaplicę cmentarną. Wciąż tam jest, a we wrześniu 1939 roku polscy żołnierze spalili drewnianą kaplicę na wzgórzu grobowym. Na dzisiejszym Sonneleite - ul. Łagiewnicka znajdował się cmentarz bohaterów z czasów wojny światowej. Zlikwidowano go za namową władz polskich w latach 20 XX wieku. Zmarli zostali ponownie pochowani.
- koniec części pierwszej -
* Wikipedia:
- Adolf Kargel (ur . 20 listopada 1891 r. W Aleksandrowie pod Łodzią ; † 19 maja 1985 r. W Neufahrn koło Monachium ) był niemieckim dziennikarzem , lokalnym badaczem i numizmatykiem .
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz