Brzeziny - Löwenstadt - Żyd - Judaika - Ochronka - Heder - Talmud-Tora - Jesoda-Hatora - Brzeziny - Archiwum

Ochronka - być może dla wielu młodych czytelników jest to nazwa tajemnicza. Spotykałem się wielokrotnie z tym określeniem, chociażby na terenie Będkowa, gdzie założono taki dom opieki w latach międzywojennych. Dokładniej, według materiału z Wikipedii oznaczało to:

Był to zakład dobroczynny, zakładany w celu opieki i wychowania ubogich, małych dzieci, pozbawionych opieki matek. Często ochronki były prowadzone przez związki wyznaniowe. Zaczęły powstawać na początku XIX wieku.
Współcześnie ochronki na Śląsku przybrały formę świetlicy z posiłkami (zazwyczaj są to podwieczorek i kolacja). Ochronki prowadzone są dla dzieci z rodzin ubogich, wielodzietnych, rozbitych i patologicznych Zajęcia mają różną formę od profilaktycznych do terapeutycznych, przez dydaktyczne sportowe, plastyczne, muzyczne oraz zabawę. Wychowawcy zazwyczaj są wolontariuszami W ochronkach dzieci mają możliwość odrabiania zadań domowych.
W Archiwum Państwowym w Piotrkowie Trybunalskim znalazłem dokumenty świadczące, że na terenie Brzezin takowe Ochronki także się znajdowały. Oto kilka skanów takich dokumentów:

Starostwo Brzezińskie                                                                 Brzeziny dn. 10.I.25r.

                                                                                      Do
                                                                                           wszystkich Magistratów
                                                                                           Urzędów gminnych.

                                             starostwo poleca nadesłać wykaz ochronek i hederów żydowskich z wyszczególnieniem przez kogo i z jakich funduszów są utrzymywane.
Termin do 20.I.25 r.

                                                                                          Starosta.

Lista 8-miu mieszkańców Brzezin pochodzenia żydowskiego którzy prowadzili ochronkę lub heder bez koncesji.

Szczegółowe pismo dotyczące ochronek na terenie Brzezin:

                                                                                       Do
                                                                                       Starostwa w Brzezinach.


                                   W załatwieniu pisma z dnia 10 b.m. ... komunikujemy, ze w Brzezinach jest jedna ochronka żydowska pod nazwą "Talmud - Tora" utrzymywana przez gminę wyznaniową i częściowo subsydjowana przez Magistrat, oraz dwie szkoły wyznaniowe, a mianowicie "Talmud - Tora" i "Jesoda - Hatora". Pierwsza z nich utrzymywana przez gminę wyznaniową, a druga przez organizację żydów Ortodoksów.
                                  Oprócz szkół wyżej wymienionych są w Brzezinach bez koncesji hedery utrzymywane i prowadzone przez następujące osoby:
1/  Lajbusia Zelmana               - Rynek 6
2/  Luzera Betcajga                  - St.Miasto 3
3/  Chaina Kalmusa                  - St.Miasto 8
4/  Joela Dynanta                      - Mickiewicza 10
5/  Szlamy Pereca Mizesa         - Staszyca 12
6/  Zacharjasza Grynberga        - Św.Anny 14
7/  Chaina Berbmana                 - Staszyca 8
8/  Szmula - Moszka Gajera       - Staszyca 10

                       Sekretarz                                                            Burmistrz

                                                                    W Y K A Z

      Sierot /chłopców/ od lat 4 do 10 zamieszkałych w Brzezinach.
  1. Pawlak Kazimierz                            - lat   9
  2. Piertusiewicz Wojciech                    - lat 10
  3. Kulesz Stanisław                              - lat 10
  4. Mroczek Tadeusz                              - lat 10
  5. Mirowski Henryk                             - lat 13   Rodzice: Aleksander i Eleonora.
  6. Mirowski Hieronim                          - lat 11   Ci sami rodzice powyżej.
  7. Probek Erwin                                    - lat 12  Robert i Emila
  8. Rajbenbach Jakób                             - lat 15  Dawid i Ruchla
  9. Herszewnberg Chain                        - lat 16   Juda-Leib i Elka10.
10. Szrubka Icek-Hersz                          - lat 14   Tobja i Rojza Małka
11. Kron Chaim                                      - lat 14   Szaja i Gitla
12. Abramowicz Chain- Pinkus             - lat 12   Fajwel i Cywja

                                                                             Burmistrz