Otto Heike - Wiączyń - Wiontschin - Nowosolna - Neu Sulzfeld - Historia powstania

 

   Dobra znajoma Agnieszka Danielewicz zamieściła na stronie Andrespola bardzo ciekawy film dotyczacy Wiączynia. Nie chciałem być do "tyłu" i na gorąco przetłumaczyłem tekst z książki Heike Otto 150 LAT SCHWABENSIEDLUNGEN IN POLEN 1795-1945 na stronach 88-95 związany z historią Wiączynia. Jest to pierwsza część, zapraszam na następną, nie mniej ciekawą!

  

Agnieszka Danielewicz

 udostępniła link.

  · 7g tdgnSponhsiogigroedzg.d  · 

https://m.youtube.com/watch?v=kpCB1nMtcOA

YOUTUBE.COM

Urbex opuszczonego dworu w Wiączyniu Dolnym.

                      WIĄCZYŃ ( WIONCZYN)

    Budowa i inwentaryzacja szwabskiej kolonii Neu – Sulzwfeld w Lesie Wiączyńskim opóźniła się, ponieważ teren przeznaczony pod kolonię rozciągał się w jej południowo-wschodnim narożniku do zamieszkałej przez polskich rolników wsi Dolny Wiączyń (Nieder-Wiontschin), a na zachód od niej do miejscowości Ober-Wiączyń. Były to dwie małe wioski w środku lasu państwowego. Obok znajdował się Górny Wiączyń (Nieder-Wiontschin) Folwark, w którym zniewolni chłopi musieli pełnić służbę na pierwszej linii. Na obszarze Dolnego-Wiączynia przeznaczonym pod nową osadę niemiecką swoje gospodarstwa posiadali następujący rolnicy: Antoni Przybył, Franciszek Kiełczewski, Ignacy Maciejszak, Adam Gabarra, Piotr Przybył, Jan Soldat, Barek Gabarra, Józef Bacza, Jan Szurek (Żurek), Wawrzyn , Józef Garbarra, Wincenty Mierzyc, Augustyn Ruszak, Georg Lorenz i Paul Wiedemann. Dwaj ostatni rolnicy to prawdopodobnie rolnicy niemieccy, przynajmniej byli pochodzenia niemieckiego. Dotychczasowe badania nie były w stanie niczego ustalić na temat tych dwóch rolników ani tego, czy byli oni zobowiązani do wykonywania obowiązkowej pracy w folwarku. Podczas przesiedlania polscy rolnicy otrzymywali takie same korzyści, jak nowi osadnicy niemieccy. Rząd pruski wyraźnie nakazał, aby „translokacja chłopów odbywała się w taki sposób, aby nie mogli narzekać na naciski i nie czuli się zdegradowani w stosunku do cudzoziemców”. Teren przeznaczony dla przesiedlonych rolników, o ile był to obszar leśny, został oczyszczony na koszt rządu. Budynki mieszkalne i gospodarcze przesiedlonych rolników również powstawały na koszt państwa. Ponadto otrzymali „dar łaski” od 20 do 100 Reichstalarów i tych, którzy zostali umieszczeni w głębi lasu przez 6 lat zostało zwolnionych z płacenia podatków. Podobnie jak osadnicy niemieccy byli teraz wolnymi chłopami i nie świadczyli żadnych niewolniczych usług w od 6 stycznia 1804 r. Następujące oświadczenie zawiera: a przydzielone im nowe stanowiska są dziedziczne i szczególnie im nadane, na wyłączną własność, z największą wdzięcznością i każdy chce, aby byli godni tej łaski".

    Przeniesienie polskich rolników z Dolnego-Wiączynia do nowo powstałego Nowego-Wiączynia kosztowało państwo pruskie 11.801 Reichstalarów i 8 groszy, z czego koszt budowy wyniósł 10.879 Rth. i 8groszy. Rozmiar i koszt 4 odwiertów studni 922 Rth. Nie dotyczy to drewna konstrukcyjnego, które zostało bezpłatnie dostarczone z lasów państwowych. Ponadto przesiedleni polscy rolnicy otrzymali kolejne 60 Rth. na zakup narzędzi kowalskich do nowej wioski. Przesiedlenie chłopów polskich przebiegło bez trudności, jednak oznaczało opóźnienie w powstaniu nowej szwabskiej kolonii. Po wysiedleniu polskich rolników należało zburzyć dotychczasowe budynki mieszkalne i gospodarcze, gdyż w zastanym stanie nie mogły zostać przejęte przez osadników niemieckich.

    Do 1806 r. projekt osadniczy dla Wiączynia przechowywany był w aktach jako część Nowosolnej (Neu-Sulzfeld). Dopiero 18 lutego 1806 r. Izba Warszawska przekazała do Wydziału Finansowego w Berlinie projekt nowego kompleksu wiejskiego. Zakładało to utworzenie 37 nowych stanowisk osadniczych w Górnym Wiączyniu i 9 w Dolnym Wiączyniu. Plan osadniczy potwierdzono 3 kwietnia 1806 r. Planowany teren pod nową osadę składał się tylko z niewielkiej części gruntów ornych należących wcześniej do polskich rolników w Dolnym-Wiączyniu oraz części z likwidowanych gospodarstw, z których zdecydowaną większość stanowiły lasy.

    Ponieważ planowanie nowej osady Wiączyń zakończyło się ostatecznie dopiero w 1806 r., a więc w czasie, gdy wyłaniał się już upadek administracji pruskiej w Polsce, a potem również pod koniec roku, powstanie nowej osady wiązało się z wielkimi trudnościami. Pod koniec 1806 r. w Wiączyniu osiedlili się tylko nieliczni rolnicy, którzy nie znaleźli miejsca Nowosolnej - Neu-Sulzfeld. Rozwój osady prowadzony był głównie przez administrację polską w czasach Księstwa Warszawskiego. Dokładne dokumenty sporządzone przez władze pruskie podczas budowy nowej osady zaginęły dla Wiączynia w czasie zawirowań napoleońskich, tak że nie można podać dokładniejszych informacji o pruskich pracach budowlanych w tej osadzie. Jak stwierdza Michael Schmitt w swojej pracy „Dialekt i historia osadnictwa szwabsko-nadreńskich wsi frankońskich w pobliżu Litzmannstadt” na s. 192, plan kompleksu wiejskiego Wiączyń został przekazany polskiemu właścicielowi ziemskiemu Dziedzickiemu na polecenie Napoleona. To sprowadziło plan do Warszawy. Od tamtej pory nic nie wiadomo o jego pozostałości.
Jednak ważne informacje o osadnikach w Wiączyniu z okresu do 1846 r. zawarte są w aktach dotyczących kupna i sprzedaży ziemi w Wiączyniu w Archiwum Skarbu Państwa. Po tym okresie we wsi można było znaleźć następujących właścicieli ziemskich z tego okresu, bez dalszych szczegółów, czy jest to Wiączyń Górny czy Dolny:

Nr.	Nazwisko, imię	Pochodzenie	Przyjazd
1	Fischer Adam	Lachen, bayerische Pfalz	1816
2	Fetz, auch Vötzsch gen.	Ostdorf/Wtb.
3	Weidemann Jacob	Leimen, Baden
4	Rode Johann	Berlberg, Parleberg, Preußen	10.6.1819
5	Roth Adalbert	Lachen, bayerische Pfalz
6	Wolferam Johann	Bayrond, Bayern (Pfalz)	1819
7	Hildesheim Nikolaus	Sandhausen, Baden
8	Eßlinger Karl	Littingen/Wtb.
9	Brust Karl	Dürckheim bei Seebach.
10	Brust Ludwig	Dürckheim bei Seebach.
11	Zelt jakob	bayerische Pfalz
12	Lechner Andreas	Sandhofen, Baden	1819
13	Neumann Gottlieb	Dymaszewo im Posenschen
14	Mees Johann	Lachen, bayr.Pfalz	1818
15	Hoffes Johan	Neustadt, bayr.Pfalz
16	Reiser Georg	bayerische Pfalz
17	Kraus Johann	Baden
18	Seiler Johann Carl	Stryan, Preussen
19	Krieg Nicolaus	Kindenheim, bayr.Pfalz
20	Hoenes Johann Georg	Münchenngen
21	Weik Peter	Hambach, bayr.Pfalz
22	Fuchs, Johann Peter	Schönborn
23	Bergsträßer Friedrich	bayr.Pfalz	1802
24	Mees Georg	Lachen, Bayern
25	Theobald Lorenz	Lachen, Bayern
26	Mann Jacob	Württenberg
27	Käßler Wilhelm	Liegnitz
28	Ehrhardt Theodor	Württenberg	1803
29	Weilbach Philip	Württenberg	1846
30	Nofer, Johann Friedrich	Württenberg	1800
31	Morginweg Johann	Tagersheim /Wtb.
2	Reiter Jakobine	Tagersheim /Wtb.
54	Scheible Michael	Crespach
55	Schwab Mathias	Crespach
	Kirchenakten: Ober - Wiączyń
33	Breier Michael	Jemelnik?
34	Freyer Johann	Dossenheim Baden
35	Jäger Friedrich	Karlruhe Baden
36	Korb Johann Heinrich	Steinalben
37	Kullmann Karl	Neu-Württenberg
38	Krieg Michael	Kindenheim
39	Krittmann Philip	Wiesloch, Baden
40	Rennspieß Wilhelm	Ratzenburg
41	Reiser Johann Georg	Pleisweiler
42	Roth Johann Georg	Lachen
43	Schütz Johan Heinrich	Sandhausen
44	Schwamm Christ	Deckenheim
45	Brickert Adam	Beiersdorf
46	Ketterer Christian	Schabenhausen
47	Ketterer Josef	Schabenhausen
48	Klein Nicolaus	Rest-Castell
49	Lenz Johann	Neu-Württenberg
50	März Johann	Thyringen
51	Reiser Wagner	Pleisweiler
52	Ledermann Peter	Langsweiler
53	Meier Reinhold	Nußloch

•