Nigdy wcześniej nie miałem możliwości być tam w środku, słyszałem tylko, że w tym domu był piękny księgozbiór i inne rzeczy z dawnych lat. Nie omieszkałem wejść do tej ruiny, pomieszczenia były zupełnie puste, brak mebli, pozostały na ścianach tylko ślady po obrazach i dużo papierów i śmieci na podłogach... Zacząłem przeglądać papiery, jednak było to w większości gazety z lat 70-tych, żadnych zdjęć lub dokumentów. Na te bardzo liczyłem, jednak pod koniec poszukiwań uśmiechnęło się do mnie szczęście. Na podłodze, w kącie leżała kartka papieru ręcznie zapisana, wiedziałem, ze jest to dość stary dokument, nie czytając go schowałem w kieszeni. Pojechał zemną do Hannoveru, przeleżał w moich przepastnych archiwach dobre 20 lat.., dzisiaj go znalazłem. Po jego przeczytaniu znalazłem nurtujące mnie pytania, ale o tym napiszę w następnej części.
Sam dokument jest w środkowej części mocno zniszczony, dlatego w treści zamieściłem kropki. Ma dla mnie i osób zainteresowanych powiatem oszmiańskim koło Wilna olbrzymią wartość! W tym dokumencie jest opisany podział Folwarku Ożyszki, co może być uzupełnieniem brakujących informacji w tym ciekawym temacie. Także podpisy 5 osób, w tym 3 z rodziny Kamińskich!
Układ pojednawczy.
30 kwietnia 1939 roku My niżej podpisani: Bolesław Kamiński, Stefanja Mejnartowiczowa vel Grabowska oraz Anna Bartoszewiczowa, zawarliśmy między sobą dobrowolny podział gruntów folwarku Ożyszki położonego w Gminie Kucewickiej pow. oszmiańskiego, na podstawie wyroku Sądu Apelacyjnego w Wilnie w roku 1938 zgodnie z planem wydanym przez Sąd Okręgowy w Wilnie z dnia 30 listopada 1933 roku, na następujących warunkach. Ja Bolesław Kamiński otrzymuję z działu .... sznur środkowy wynoszący 4,5 ha, oraz .... pasieki zaczynając od tegoż sznura ...ki kudrowej w prost... .... ... Mejnartowiczowej vel Grabowska otrzymuję z działu B I: koniec sznura siedzibnego, klin z zarośniakiem, resztę pasieki od pola Olańskiego w sumie 4,5 ha, oraz 1 ha z działu B III łącznie 5,5 ha. Ja zaś Anna Bartoszewiczowa zostaję na miejscu i otrzymuję 4 ha wraz z ogrodem owocowym. Drzewostan wycinamy od 12 cm. wzwyż w przeciągu jednego roku, po upływie terminu wyżej wskazanego drzewostan nie wycięty pozostaje właścicielowi gruntu. Stefanja Grabowska i Anna Bartoszewiczowa zasiewają w roku 1939 połowę kartoflaniska na działce Bolesława Kamińskiego, zaś Bolesław Kamińskli zasiewa w tym toku na działce Stefanji Mejnartowiczowej 0,5 ha, położonego w dziale B III. Stefanja Mejnartowiczowa w przeciągu dwóch lat, po upływie tego terminu budynki nie Stefanji Mejnartowiczowej vel Grabowskiej zniesione pozostają na własność właściciela gruntu. Wrazie skasowania drogi prowadzącej z Moczył na drogę Oszmiańską, ja Stefanja Mejnartowiczowa vel Grabowska zobowiązuję się dać przejazd Bolesławowi Kamińskiemu przez swoją pasiekę do pola Olańskiego, otrzymując za zajętą drogę rekomensatę gruntem równej ilości. Umowa niniejsza wchodzi w życie z dniem dzisiejszym. Strona zrywająca niniejszą imowę płaci karę w wysokości tysiąc złotych. Dopisanie w górze (Stefanja Mejnartowiczowa vel Grabowska) wierzyć, i dopisanie niżej (gruntem równej ilości) wierzyć.
Własnoręczne podpisy pięciu osób:
Bolesław Kamiński
Stefanja Grabowska Mejnartowiczowa
Anna Rastaszowiczowa
Jan Kamiński
Kazimierz Kamiński
