Artykuły dotyczące bitwy łódzkiej - część 20

Odcinek 20 moich materiałów na temat bitwy łódzkiej z czasopism: Nowy Kurjer Łódzki i Nowa Gazeta Łódzka z okresu 18.08 – 31.12.1914.  
Słownictwo i stylistykę zachowałem w oryginalnej pisowni. 

Rozwój – 6 października 1914

Dwa miesiące wojny.

Łask – piechota i artyleria niemiecka, w liczbie z górą 4.000 ludzi, zajęło miejsce pod Łaskiem. Pierwsze podjazdy wjechały wczoraj po południu do Łasku.

Nowa Gazeta Łódzka – Wtorek, 6 października 1914

Zgierz – Ambrożów – Lućmierz – z Lućmierza przybyły woźnica opowiada, że do Ambrożewa w sobotę przybyli przemoknięci do nitki dragoni niemieccy i zażądali wódki. Nie otrzymawszy jej, wyszukali zamkniętą karczmę tuż przy drodze kołowej i sami zaczęli się w niej gospodarować. Jakoż znaleźli w niej jakieś trunki, któremi uraczyli się obficie, zabrali nieco chleba i innych prowiantów, poczem wyruszyli w dalszą drogę.

Bełchatów – Wadlew – Ruda Pabjanicka – Karolew – z dniem wczorajszym liczne kolumny wojsk Niemieckich, stojących dotychczas w Bełchatowie i Wadlewie, wyruszyły w kierunku Łodzi.

Przednie straże tych kolumn dotarły do Rudy Pabianickiej i Karolewa. Zajęto lasy okoliczne oraz obsadzono wojskiem szereg punktów na linji kolei obwodowej i fabryczno-łódzkiej.

Łódź – w poniedziałek przed wieczorem około godziny 5 nad nad miastem naszym ukazał się aeroplan dwupłatkowy, systemu spotykanego w rosyjskiej flocie napowietrznej. Aeroplan zdążał od strony Łowicza i znikł po kilkunastominutowym krążeniu nad miastem, w kierunku południowo-wschodnim.

Łódź – Rabin – pośród ludności żydowskiej w Łodzi panuje olbrzymie rozgoryczenie z powodu braku przywiązania do niej niedawno obranego Nadrabina Treistmana. Stoczono o ten wybór nie jedną walkę agitacyjną, poruszono cały świat żydowski i wszystkie kahały, objechano wszystkich rabinów, wybrano zaś akurat takiego, który bez wahania ”zwiał” w czasie  pierwszego popłochu i nie wiadomo dokąd.

Tomaszów – zajęcie miasta – zajęcie Tomaszowa Rawskiego nastąpiło w sobotę, dnia 3 b.m. z rana. Przed tym wkroczył podjazd kawaleryjski, który stanął przed magistratem, następnie miasto zajęte zostało przez regimenty piechoty. W magistracie nie zastano żywej duszy. Od przedstawicieli Milicji i Komitetu Obywatelskiego, zażądano żywności. Rozkwaterowano się po wszystkich gmachach rządowych, w magistracie, na poczcie, w lokalach sądów i.t.p. W ciągu dnia przemaszerowało przez Tomaszów, wiele wojska niemieckiego, udającego się w kierunku Koluszek i Sulejowa.

Nowe Miasto – bitwa – w niedzielę o świcie pod Nowym Miastem nawiązała się bitwa pomiędzy armią niemiecka i rosyjską. Kolumny niemieckie, wsparte ogniem artylerii, zaatakowały fortyfikacje rosyjskie. Wojska rosyjskie dzielnie broniły swych okopów, zadając przeciwnikowi ciężkie straty. Kanonada armatnia grzmiała przez dzień cały. Huk armat dochodził do Skierniewic, wobec czego zatrzymano w drodze pociągi, dążące z Warszawy do Skierniewic. W Skierniewicach powstała wielka panika wśród mieszkańców. Nocą nadeszła wiadomość z pola walki,iż ataki Niemców zostały w zupełności odparte, ze znacznymi stratami, zaś wojska rosyjskie utrzymały swe pozycje. Z placu boju przewieziono wielu rannych.
Piotrków – posiłki austrjackie – w sobotę dnia 3 b.m., do Piotrkowa przybyło koleją warszawsko-wiedeńską z Sosnowca 6 pociągów wojskowych z posiłkami wojsk austrjackich.

Austrjacy niezwłocznie wyruszyli szosą sulejowską, oraz pociągami kolejki sulejowskiej w stronę Radomia i Kielc.

Aleksandrów – aeroplan – wczoraj po południu ponad Aleksandrowem ukazał się aeroplan wojskowy niemiecki, który przybył od strony Turku. Po dokonaniu rekonesansu okolicy, aeroplan udał się w kierunku Łodzi.

Spała – w sobotę 3 b.m., przed wieczorem wojska niemieckie ukazały się w pobliżu pałacyku myśliwskiego Cesarskiego w Spale. Następnie Niemcy poprowadzili atak z kilku stron i po krótkiej, ale zaciętej potyczce z rosyjską załogą Spały, wtargnęli do pałacyku. Niemcy zastali pałacyk prawie pusty, ponieważ z rozporządzenia łowczego dworu, wszystkie drogocenne sprzęty, srebra i kryształy zostały zawczasu przewiezione w bezpieczne miejsce. Obecnie w pałacyku Cesarskim w Spale, kwaterują oficerowie sztabu niemieckiego.

Szadek – Zadzim – jak nam komunikują włościanie Zadzimia z okolicy Szadku, w ubiegłą sobotę na polach tej wsi rozegrał się następujący epizod wojenny. Os strony Łodzi ukazał się na polach okolicznych podjazd niemiecki, złożony z 10 ułanów. Nagle na zakręcie drogi wychylił się z lasu podjazd rosyjski, złożony z dwóch kozaków. Spotkanie było nieoczekiwane dla obu stron. Jeden z kozaków zawrócił nagle konia aby zawiadomić wojsko o ukazaniu się nieprzyjaciela, drugi zaś wbiwszy koniowi w bok ostrogi, w szalonym pędzie runął na Niemców, osłupiałych niesłychaną brawura. Niemcy nastawili szable, lecz kozak, jak burza wpadła w ich szeregi siejąc zniszczenie i zgrozę. Zanim kozak, pocięty literalnie szablami spadł z konia, zdążył rozsiekać 7 ułanów niemieckich.

Rozwój – 7 października 1914

Spała – z powodu zajęcia Tomaszowa i Spały, wojska niemieckie rozpoczęły polowanie „monstre” w lasach Cesarskich.

Do obławy zapędzono wszystkich mieszkańców okolicznych i kilka batalionów piechoty. Liczba zabitej zwierzyny jest wielka. Ubite jelenie i sarny idą na wyżywienie wojska do Piotrkowa i Sulejowa. Oprócz tego ogromne transporty pociągami całymi, wywożone są koleją za granicę.

Tomaszów – w niedzielę ubiegłą ponad Tomaszowem i okolicą szybował samolot rosyjski systemu Newporta rekognoskując pozycje wojsk niemieckich. Samolot ostrzeliwano z kartaczownic, lecz bezskutecznie. Dokonawszy wywiadu, samolot znikł w kierunku Skierniewic.

Piotrków – lotnisko – we wsi Meszczach gub. Piotrkowskiej, 5 wiorst od Piotrkowa, Niemcy urządzili aerodrom dla wojennych aeroplanów. Na obszernym placu ustawiono szereg hangarów dla samolotów, pilnie strzeżonych przez łańcuchy wojsk. Dla obrony przed ewentualną napaścią z góry, aerodrom strzeżony jest przez specjalne armaty, ustawione na samochodach. W sobotę ubiegłą, z hangaru pod Piotrkowem wyruszył na linię bojową, aeroplan niemiecki wojskowy. Ponieważ aeroplan nie powrócił i poszukiwania jego nie odniosły skutku, przypuszczają, że wpadł w ręce Rosjan.

Pocztówka zamieszczona powyżej, pokazuje teren wojny i zniszczenia w Prusach Wschodnich, jest warta pokazania.