Grünberg - Zielona Góra - Königsbach - Bukowiec - Rodzina Desselberger - Disselberger - cz.3

 

Rodzina Desselbergerów w regionie łódzkim w XIX wieku

    Rodzina Desselbergerów w Grünbergu nadal się rozrastała. Magdalena urodziła się w 1808 r., Johann Georg w 1811 r., Johann Friedrich w 1814 r., Jakobina w 1818 r., a Marianna w 1823 r. Warunki życia rodziny były nadal trudne, co wynikało również z rozwoju sytuacji politycznej.

Księstwo Warszawskie, Kongresówka i Kraj Nadwiślański

    Upadek Prus w 1806/07 r. spowodował zahamowanie kolonizacji w Prusach Południowych. W pokoju w Tylży w 1807 r. Prusy zostały zmuszone przez Napoleona do odstąpienia terytoriów przyłączonych w wyniku II i III rozbioru Polski. Z tych terytoriów Napoleon utworzył Księstwo Warszawskie. Napoleon mianował księciem swojego sojusznika, króla saskiego Fryderyka Augusta I. De facto jednak władza nie należała do księcia, lecz do ambasadora francuskiego.

Podczas kampanii rosyjskiej Napoleona w 1812 r. baza wypadowa znajdowała się zasadniczo na terytorium Polski. Księstwo Warszawskie musiało zgromadzić nadzwyczajne środki na tę kampanię. Po klęsce Napoleona w bitwie pod Lipskiem w październiku 1813 r. i zakończeniu wojen koalicyjnych granice państw zostały ponownie określone na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. Nadzieje na powstanie niepodległego państwa polskiego nie spełniły się. Rosja otrzymała Królestwo Polskie, które obejmowało granice Księstwa Warszawskiego utworzonego w okresie rządów napoleońskich. Car Aleksander I został królem nowo utworzonego Królestwa Polskiego w ramach unii personalnej. Teoretycznie Kongresówka była autonomicznym państwem, ale pozostawała pod kontrolą rosyjską i była rządzona przez wicekróla w Warszawie.

W 1830 r. w Warszawie wybuchło powstanie listopadowe, które zostało stłumione. W rezultacie zlikwidowano resztki autonomii w Królestwie Polskim.

W 1867 r. obszar ten został podzielony na dziesięć guberni i włączony bezpośrednio do imperium carskiego.¹ Został on nazwany Ziemią Nadwiślańską. Język polski został zakazany jako język urzędowy.²

Po pokoju w Tylży w 1807 r. pruski Departament Kameralny w Warszawie został rozwiązany, a odpowiedzialność za kolonistów przejął organ Księstwa Warszawskiego. Płatności na rzecz budowniczego, który wcześniej ukończył tylko stodoły i rozpoczął budowę domów, nie były już zatem konieczne. Osadnicy musieli sami wykończyć domy, a zaległe dotacje od państwa pruskiego nie miały już zastosowania. Do tego dochodziły obciążenia wojenne, które musieli ponosić także mieszkańcy Grünbergu.³

W 1811 r. skończyły się wolne lata Grünbergów i należało zacząć płacić czynsz gruntowy. W swoich wnioskach do organów podatkowych Grünbergowie powoływali się na trudną sytuację i prosili o zaliczenie czynszu gruntowego na poczet wykonanych przez nich prac rekonstrukcyjnych oraz o ponowną ocenę jakości gruntu.⁴

1 Wikipedia: Artykuł „Kongresspolen“

2 Wikipedia: Artykuł „Weichselland“

3 Michael Schmit, Mundart und Siedlungsgeschichte der schwäbisch-rheinfränkischen Dörfer bei Litzmannstadt, Marburg 1942, s. 243

4 Ibid.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Die Familie Desselberger in der Region Lodz im 19. Jahrhundert

    Die Familie Desselberger in Grünberg wuchs weiter. Magdalena wurde 1808 geboren, Johann Georg 1811, Johann Friedrich 1814, Jakobina 1818 und Marianna 1823. Die Lebensbedingungen der Familie waren weiterhin schwierig, was auch auf die politischen Entwicklungen zurückzuführen war.

Das Herzogtum Warschau, Kongresspolen und die Weichsel

Mit dem Fall Preußens 1806/07 kam die Kolonisation in Südpreußen zum Erliegen.

Im Frieden von Tilsit im Jahr 1807. Preußen wurde von Napoleon gezwungen, die im Zuge der Zweiten und Dritten Teilung Polens annektierten Gebiete abzutreten. Aus diesen Territorien schuf Napoleon das Herzogtum Warschau. Napoleon ernannte seinen Verbündeten, König Friedrich August I. von Sachsen, zum Prinzen. De facto lag die Macht jedoch nicht beim Prinzen, sondern beim französischen Botschafter.

Während Napoleons Russlandfeldzug 1812 lag der Stützpunkt im Wesentlichen auf polnischem Gebiet. Das Herzogtum Warschau musste für diesen Feldzug außerordentliche Mittel aufbringen. Nach der Niederlage Napoleons in der Völkerschlacht bei Leipzig im Oktober 1813 und dem Ende der Koalitionskriege wurden die nationalen Grenzen auf dem Wiener Kongress 1815 neu festgelegt. Die Hoffnungen auf einen unabhängigen polnischen Staat erfüllten sich nicht. Russland erhielt das Königreich Polen, das die Grenzen des unter napoleonischer Herrschaft entstandenen Herzogtums Warschau umfasste. Zar Alexander I. wurde im Rahmen einer Personalunion König des neu geschaffenen Königreichs Polen. Theoretisch war Kongresspolen ein autonomer Staat, aber es blieb unter russischer Kontrolle und wurde von einem Vizekönig in Warschau regiert.

Im Jahr 1830 brach in Warschau der Novemberaufstand aus, der niedergeschlagen wurde. Infolgedessen wurden die Reste der Autonomie im Königreich Polen abgeschafft.

1867 wurde das Gebiet in zehn Gouvernements aufgeteilt und direkt in das Zarenreich eingegliedert.1 Es wurde Weichselgebiet genannt. Polnisch wurde als Amtssprache verboten.2

Nach dem Frieden von Tilsit im Jahr 1807 wurde die preußische Kammerabteilung in Warschau aufgelöst und die Verantwortung für die Kolonisten vom Herzogtum Warschau übernommen. Zahlungen an den Bauunternehmer, der zuvor nur Scheunen fertiggestellt und mit dem Bau von Häusern begonnen hatte, waren daher nicht mehr erforderlich. Die Siedler mussten die Häuser selbst fertig stellen, und die noch ausstehenden Zuschüsse des preußischen Staates fielen weg. Hinzu kamen Kriegslasten, die auch von den Bewohnern Grünbergs getragen werden mussten.3

Im Jahr 1811 endeten die freien Jahre der Grünbergs und die Pacht musste bezahlt werden. In ihren Anträgen an das Finanzamt beriefen sich die Grünbergers auf ihre schwierige Situation und baten um die Anrechnung des Erbbauzinses für die von ihnen durchgeführten Sanierungsarbeiten sowie um eine Neubewertung der Grundstücksqualität.4

1 Wikipedia: Artikel "Kongresspolen"

2 Wikipedia: Artikel "Weichselland"

3 Michael Schmit, Mundart und Siedlungsgeschichte der schwäbisch-rheinfränkischen Dörfer bei Litzmannstadt, Marburg 1942, S. 243

4 Ebd.