Ciekawy materiał o cmentrzach w Piotrkowie i grobach wojskowych podczas 1 Wojny Światowej.
Dziennik Narodowy. 1915-11-04 R. 1 nr 174
Poświęcenie piotrkowskich cmentarzy wojennych.
Już drugie Święto Umarłych czcimy w tym burzliwym czasie, w którym na ziemiach naszych rosną mogiły żołnierskie, kryjące w sobie na wieki historię wielkiej światowej wojny. Beż różnicy spoczęli w nich na sen wieczny i ci co walczyli o nowy porządek i prawo w Europie, jak i ci co bronili starego ładu wraz z krwawym uciskiem caratu. Na zawsze pozostaną te mogiły, jak pomnik krwawej tragedji ludzkiej, ku nim będa zwracać sie myśli całej nowej Europy, która już niebawem wyłoni się z tej krwawej zawieruchy. My, gospodarze tej ziemi, jesteśmy zarazem stróżami tych mogił, którzy powinni z pietyzmem zachować je dla potomności.
Gorący podmuch burzy wojennej usypał i tu pod murami naszego miasta mogiły żołnierskie. Zrazu, było ich niewiele, ale potem w ciągu długich walk nad Pilicą urosło ich setki. Władze austro-węgierskie z pietyzmem zajęły się uczczeniem grobów poległych żołnierzy, pragnąc pamięć o nich zachować dla blizkich. Obok cmentarzy miejskich, nie szczędząc kosztów i trudów, Komenda Obwodowa zajęła się urządzeniem czterech cmentarzy wojskowych, a mianowicie: katolickiego, ewangelickiego, prawosławnego i żydowskiego.
Wykonaniem planu zajął się gorliwie radca Pietraszkiewicz i dzięki jego energji chrześcijańskie dzieło zostało wkrótce ukończone.
Na cmentarzu katolickim, największym z cmentarzy wojskowych, spoczęło ponad 500 żołnierzy, wśród których obok żołnierzy węgierskich i niemieckich, spotykam liczne nazwiska rdzennie polskie oraz groby Legjonistów. Ponad rzędami nizkich w kwadrat odarnionych mogiłek, góruje piękny kamień pamiątkowy, a dalej wielki krzyż dębowy, opleciony koroną cierniową.
Podobny wygląd nadano cmentarzowi ewangelickiemu, na którym spoczęły zwłoki dwudziestu kilku żołnierzy. Zwłoki dwunastu żołnierzy-żydów złożono na osobnem miejscu cmentarza żydowskiego. Dowodem prawdziwej humanitarności jest wzniesienie pięknej wspólnej mogiły żołnierzy armii rosyjskiej, kryjącej zwłoki przeszło 200 oficerów i szeregowców. Ponad dwoma krzyżami łacińskimi, góruje tam wielki krzyż trójramienny z napisem: "Część dzielnemu nieprzyjacielowi".
W "Dzię Zaduszny", odbyła się przed południem uroczystość poświęcenia piotrkowskich cmentarzy wojskowych, w której wzięli udział delegaci armji niemieckiej, tutejsze władze austro-węgierskie, wojskowość, reprezentanci Legjonów polskich, Delegacji Rady miejskiej, duchowieństwo, oraz liczne rzesze publiczności.
Mimo mglistej niepogody już przed rozpoczęciem uroczystości zebrały się na cmentarzu tłumy obywateli. Opodal uszykował się bataljon stacjonowanego w Piotrkowie pułku piechoty z muzyką, a dalej wielu legjonistów i żołnierzy.
Punktualnie o 10 godzinie 15 minut weszli na cmentarz w towarzystwie komendanta obwodu pułkownika Juljusza Schneidera i adjutanta porucznika księcia Puzyny delecaci armii niemieckiej, a więc generał lejtnant Barth, komendant etapowy w Łodzi, pułkownik v. Engelmann z rawy, naczelnik powiatu rawskiego Weiss, landrat v. Zizewitz z Łodzi, sędzia v. Kühlwein z Rawy, naczelny inżynier dr. Moser z Łodzi. Wśród delegacji wojskowej, zjawił się dalej szef Departamentu Wojskowego podpułkownik Sikorski z adjutantem podporucznikiem Burzyńskim, podporucznikami Legjonów Okołowiczem, Biłykiem, Głowińskim i podporucznikiem Wąsowiczem, oraz delegatami cywilnych współpracowników Departamentu. Wzięła ównież udział w uroczystości reprezentacja pułku piechoty, stacjonowanego w Piotrkowie, podpułkownik Charauza, komendant bataljonu, delegacja pułku ułanów z porucznikiem Wołkowickim i hrabią Starzeńskim.
Wśród licznej delegacji władz miejscowych zjawili się wszyscy urzędnicy Komendy Obwodowej z starostą dr. Dunikowskim na czele, dalej grono sędziów i audytorów z pułkownikiem audytorem Wośnieckim, radcą Kaslczyńskim i sędzią Planetą, żendarmerja z rotmistrzem Weinrichterem, nadkomisarz Drzewiński, szef komisarjatu policyjnego, reprezentanci poczty z naczelnikiem p. Sassowerem i w. i. Wreszcie reprezentacja duchowieństwa z kanonikiem księdzem Zagrzejewskim, Rady miejskiej z p. Krzemieniewskim na czele, dalej liczna grupa pań zaproszonych, reprezentanci prasy i wielu ważnych obywateli miasta.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Interessantes Material über Friedhöfe in Piotrkow und Soldatengräber während des 1. Weltkriegs.
National Journal. 1915-11-04 R. 1 Nr. 174
Die Einweihung der Kriegsfriedhöfe von Piotrków.
Es ist das zweite Totenfest, das wir in dieser turbulenten Zeit begehen, in der sich auf unseren Ländereien Soldatengräber befinden, die jahrhundertelang die Geschichte des großen Weltkriegs verbergen. Diejenigen, die für die neue Ordnung und das Recht in Europa gekämpft haben, sowie diejenigen, die die alte Ordnung gegen die blutige Unterdrückung des Zaren verteidigt haben, ruhen dort in ewigem Schlaf, ohne Unterschied. Diese Gräber werden für immer als Mahnmal für die blutige menschliche Tragödie bestehen bleiben, und die Gedanken des gesamten neuen Europas, das bald aus diesem blutigen Wirrwarr hervorgehen wird, werden sich ihnen zuwenden. Wir, die Hüter dieses Landes, sind auch die Hüter dieser Gräber, die sie mit Ehrfurcht für die Nachwelt erhalten sollten.
Ein heißer Kriegssturm hob die Soldatengräber unter den Mauern unserer Stadt an. Zunächst gab es nur wenige von ihnen, doch während der langen Kämpfe am Fluss Pilica wurden Hunderte von ihnen gebaut. Die österreichisch-ungarischen Behörden pflegten die Gräber der gefallenen Soldaten pietätvoll und wollten ihr Andenken für die Angehörigen bewahren. Neben den städtischen Friedhöfen richtete das Regionalkommando ohne Kosten und Mühen vier Soldatenfriedhöfe ein, nämlich einen katholischen, einen evangelischen, einen orthodoxen und einen jüdischen.
Stadtrat Pietraszkiewicz war derjenige, der den Plan in die Tat umsetzte, und dank seiner Energie wurde das christliche Werk bald vollendet.
Auf dem katholischen Friedhof, dem größten der Soldatenfriedhöfe, sind über 500 Soldaten begraben, unter denen ich neben ungarischen und deutschen Soldaten auch zahlreiche polnische Namen und die Gräber der Legionäre finde. Über den Reihen der niedrigen, quadratischen Gräber befindet sich ein schöner Gedenkstein und weiter hinten ein großes Eichenkreuz, das von einer Dornenkrone umgeben ist.
Ein ähnliches Bild bot sich auf dem evangelischen Friedhof, wo die Leichen von etwa zwanzig Soldaten beigesetzt wurden. Die Leichen von zwölf jüdischen Soldaten wurden in einem separaten Bereich des jüdischen Friedhofs beigesetzt. Ein Beweis für wahre Humanität ist die Errichtung eines schönen Gemeinschaftsgrabes für die Soldaten der russischen Armee, in dem die Leichen von über 200 Offizieren und Gefreiten ruhen. Über zwei lateinischen Kreuzen befindet sich ein großes dreiarmiges Kreuz mit der Inschrift: "Teil des tapferen Feindes".
Am Allerseelentag fand vormittags eine Zeremonie zur Einweihung der Soldatenfriedhöfe von Piotrków statt, an der Delegierte der deutschen Armee, der örtlichen österreichisch-ungarischen Behörden, des Militärs, Vertreter der polnischen Legionen, eine Delegation des Stadtrats, Geistliche und zahlreiche Bürger teilnahmen.
Trotz des nebligen Wetters hatten sich bereits vor Beginn der Zeremonie zahlreiche Bürger auf dem Friedhof versammelt. In der Nähe war ein Bataillon eines in Piotrków stationierten Infanterieregiments mit Musik aufgereiht, gefolgt von vielen Legionären und Soldaten.
Pünktlich um 10 Uhr, 15 Minuten später, betraten die Abgesandten der deutschen Armee, d.h. Generalleutnant Barth, der Etappenkommandant in Łódź, Oberst v. Engelmann aus Rawa, der Chef des Rawaer Poviats Weiss, Landrat v. Zizewitz aus Łódź, Richter v. Kühlwein aus Rawa und Oberingenieur Dr. Moser aus Łódź, den Friedhof, begleitet vom Kreiskommandanten, Oberst Juliusz Schneider und Oberleutnant Prinz Puzyna. Zur militärischen Delegation gehörten auch der Leiter der Militärabteilung, Oberstleutnant Sikorski mit seinem Adjutanten Oberleutnant Burzyński, die Oberleutnants der Legionen Okołowicz, Biłyk, Głowiński und Oberleutnant Wąsowicz sowie Delegierte der zivilen Mitarbeiter der Abteilung. An der Zeremonie nahmen auch Vertreter des in Piotrków stationierten Infanterieregiments, Oberstleutnant Charauza, der Kommandeur des Bataillons, eine Delegation des Lanzenreiterregiments mit Leutnant Wołkowicki und Graf Starzeński teil.
Unter den zahlreichen Delegationen der lokalen Behörden befanden sich alle Beamten des regionalen Hauptquartiers unter der Leitung von Starost Dr. Dunikowski, dann eine Gruppe von Richtern und Auditoren unter der Leitung von Oberst Auditor Wośniecki, Stadtrat Kaslczyński und Richter Planeta, die Militärpolizei unter der Leitung von Rotamaster Weinrichter, Superintendent Drzewiński, Leiter der Polizeistation, Vertreter der Post unter der Leitung von Herrn Sassower und w. i. Schließlich kamen Vertreter des Klerus mit Kanonikus Pater Zagrzejewski, der Stadtrat unter Leitung von Herrn Krzemieniewski, eine große Gruppe geladener Damen, Vertreter der Presse und viele wichtige Bürger der Stadt.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz