sobota, 14 sierpnia 2021

Gałkówek - Andrespol - Wiśniowa Góra - Litzmann - Cmentarz wojenny - Litzmannstädter Zeitung -1943

 

Litzmannstädter Zeitung mit dem amtlichen Bekanntmachungen für Stadt und Kreis Litzmannstadt. 1943-05-05 Jg. 26 nr 125

                              Powiat z nową siedzibą administracyjną.

         W miejscu, gdzie toczyły się walki przełomu Litzmanna /Zabytkowa wartownia.

Powiat Gałkówek ma historyczną nazwę i silną niemiecką tradycję, która wyraża się w niemieckiej populacji liczącej około 11.000 osób, z których duża część ma długą tradycję, tzn. przeżyła czasy walki etnicznej podczas wieloletniego obcego panowania. Oprócz tego jest tu 121 rodzin przesiedleńców z Buchenlandu, Dobrudży i Wołynia, ale także kilku etnicznych przesiedleńców niemieckich. A niektórzy ze starych, zasiedziałych Niemców niemieckiej krwi do dziś przeżywają, jak nazwa Gałkówek stała się historyczna w czasie I wojny światowej, jak generał Litzmann, "Lew Brzezin", podjął decyzję o dokonaniu wielkiego przełomu z tego małego domku strażnika kolejowego na leśnej drodze na wschód od stacji. Stary wiatrak w dzielnicy, który był ogniskiem bitwy w 1914 roku, został już dawno odbudowany i wpisany na listę zabytków. Tak jak w gminie Rzgów znajduje się znany grób u bram Litzmannstadt, tak i Gałkówek ma swój grób z 1914 roku na wyniosłym leśnym wzgórzu. Jest to leśny cmentarz Nieznanego Żołnierza, do którego prowadzą schody, a który w ubiegłym roku otrzymał bramę wejściową z gładkiego drewna brzozowego. Prosty kamień informuje, że poległo tu 300 rosyjskich żołnierzy. Na tym zalesionym wzgórzu znajduje się jednak również dodany później pomnik niemieckich wojowników, których nazwiska wypisane są na małych kamiennych płytach. Ci polegli żołnierze z I wojny światowej zostali pierwotnie pochowani w lesie przy Wiśniowej Górze (Kirschberg). Powiat Gałkówek jest urzędem granicznym przy Generalnym Gubernatorstwie i zajmuje powierzchnię około 100 km2, z czego około 15 km2 stanowią lasy. Wiele starych domów letniskowych podkreśla zalety tego leśnego położenia, które zawsze było wykorzystywane z dużego miasta Litzmannstadt. Od około dwóch lat administracją tego urzędu kierował Amtskommissar Rott, który miał swój budynek biurowy - początkowo składający się tylko z czterech pokoi - w Gałkówku, a więc na skraju terenu. Chociaż później powstały dwa domy dla administracji, konieczne okazało się stworzenie prawdziwego centrum administracyjnego, które znalazło się w Andrespolu, gdzie mieszczą się również różne biura partyjne. W urzędzie miejskim, położonym dość centralnie, urządzono 15 pokoi dla 28 miejscowości w prosty i praktyczny sposób. Pomimo trudności spowodowanych wojną, przeprowadzka została zakończona w październiku 1942 roku. Teraz wszystkie wydziały mieszczą się w jednym budynku, co znacznie ułatwia pracę. W tym biurze szczególną uwagę przykuwa przyjazna sala weselna. Dzięki dobrej współpracy pomiędzy poszczególnymi biurami budowa postępowała bardzo szybko. Przykładem tego jest dziewięć niemieckich szkół i około 15 km ulepszonych dróg i ścieżek wybudowanych w ramach prac społecznych. Coroczne wydobycie torfu jest również wyrazem wspólnych wysiłków urzędu i ludności. Administracja tego silnego niemieckiego bastionu w powiecie Litzmannstadt została w międzyczasie dodatkowo ustabilizowana dzięki temu, że obecny komisarz powiatowy został już dawno zatwierdzony.  



Amtsbezirk mit neuem Vervaltungsßitzt.

Wu die Kämpfe des Litzmann- Durchbruchs sich abspielten./Historisches Wärterhaus.

Der Amtsbezirk Galkowek hat einen geschichtlichen Namen und eine starke deutsche Tradition, die in einer deutschen Bewohnerschaft von rund 11 000 Köpfen ihren Ausdruck findet, von denen ein großer Teil alteingesessen ist, also die Zeit des Volkstumskampfes in den vielen Jahren der Fremdherrschaft mitgemacht hat. Dazu kommen 121 Umsiedlerfamilien aus dem Buchenland, der Dobrudscha und Wolhynien, aber auch eine ganze Reihe Volksdeutscher Umsiedler. Und mancher von den Alteingessenen deutschen Blutes hat es noch miterlebt, wie der Name Galkowek im Ersten Weltkrieg geschichtlich wurde, wie von jenem Bahnwärter-Häuschen an der Waldstrccke östlich der Station der „Löwe von Brzeziny", General Litzmann, den Entschluß zu dem großen Durchbruch faßte. Wieder ist längst die alte Windmühle im Amtsbezirk aufgebaut und unter Denkmalschutz gestellt, die im Kriegsjahr 1914 im Brennpunkt der Schlacht lag. Wie die Gemeinde Rzgow den bekannten Gräberberg vor den Toren Litzmannstadts hat, so hat auch Galkowek von 1914 her auf erhabener Waldhöhe seinen Gräberberg. Es ist der Waldfriedhof des Unbekannten Soldaten, zu dem treppenartig Stufen emporführen und der im Vorjahr aus schlichtem Birkenholz ein Eingangstor erhielt ein einfacher Stein kündet, daß hier 300 russische Soldaten fieleni ringsum sind dann unter den hohen Fichten kleine Erdhügel, Gräber der Namenlosen. Auf dieser bewaldeten Anhöhe ist aber auch eine erst später hinzugekommene Gedenkstätte deutscher Krieger, deren Namen kleine Steinplatten künden. Diese Gefallenen des Ersten Weltkrieges waren aber ursprünglich im Wald von Kirschberg zur letzten Ruhestätte gebettet. Der Amtsbezirk Galkowek ist ein Grenzamt nach dem Generalgouvernement hin, hat etwa 100 Quadratkilometer Fläche, von denen etwa 15 Quadratkilometer Wald sind. Manches alte Sommerhaus unterstreicht den Vorzug dieser Waldlage, der von jeher aus der Großstadt Litzmannstadt heraus ausgenutzt wurde. Die Verwaltung dieses Amtes wird seit rund zwei Jahren von Amtskommissar Rott geführt, der sein Dienstgebäude — ursprünglich nur aus vier Räumen bestehend — in Galkowek , also am Rande des Gebietes, hatte. Wenn auch später zwei Häuser für die Verwaltung eingerichtet werden konnten, so erwies sich als gegeben, einen wirklichen Verwaltungsmittelpunkt zu schaffen, der in Andrespol gefunden wurde, wo sich auch die verschiedenen Parteidienststellen befinden. Es wurde mit 15 Räumen im Gemeindeamt, ziemlich zentral gelegen, für die 28 Ortschaften einfach und zweckmäßig ausgebaut. Trotz kriegsbedingter Erschwernisse konnte der Umzug bereits im Oktober 1942 bewerkstelligt werden. Und jetzt sind die verschiedenen Abteilungen alle im gleichen Haus vereint, was die Arbeit sehr erleichtert. Ein freundlicher Trauraum fällt in diesem Amt besonders ins Auge. In guter Zusammenarbeit der einzelnen Amtsstellen ist der Aufbau rüstig vorangegangen. Er wird beispielsweise durch neun deutsche Schulen und rund 15 km verbesserter Wege und Straßen, die in Gemeinschaftsarbeit errichtet wurden, verkörpert. Auch die alljährlich betriebene Torfgewinnung ist der Ausdruck gemeinsamen Schaffens von Amt und Bevölkerung. Die Verwaltung dieses starken Deutschtums-Bollwerks im Litzmannstädter Landkreis wurde inzwischen noch dadurch stabilisiert, daß der jetzige Amtskommissar längst bestätigt wurde.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz