Maślaki - Konin - Gmina ewangelicka - Der Heimatbote - 1954 - cz.1

Wraca osoba mojego Kolegi Damiana Korwin - Kruczkowskiego. Wiem o jego zainteresowaniach Koninen i okolicami w temacie niemieckiego osadnictwa. Znów zacząłem "grzebać" w moich archiwach.... Jako ciekawy (tak myślę) jest artykuł  w Der Heimatbote z sierpnia 1954 roku dotyczący ewangelickiej wsi Maślaki i okolicach pisane ręką nauczyciela Edmunda Steinke. Nie biorę odpowiedzialności za treść tego materiału, z pewnością jest on ciekawy, zapraszam!

                                Maślaki Powiat Konin

-                                            Autor: nauczyciel Edmund Steinke

Opisując powstanie, przebudowę i upadek filii parafii Maślaki, nie chcę ograniczać się do konkretnych okresów, ponieważ brakuje mi dokumentów i mogę opisać tylko to, co osobiście wiem i co zapamiętałem.

Podobnie jak w innych regionach środkowej Polski, również tutaj wiele lat temu osiedlili się niemieccy koloniści. Według tradycji było to 12 rolników, którzy osiedlili się tutaj i założyli wieś, która otrzymała nazwę „Butterholland” lub „Butterhauland” = Maślaki. Nowi osadnicy nie mieli początkowo żadnego związku z kościołem ewangelicko-luterańskim, co potwierdzają tamtejsze księgi stanu cywilnego, dlatego dzieci musiały być początkowo chrzczone w kościele katolickim w Wilczej Górze. Ponieważ jednak koloniści nie chcieli pozostać bez starego słowa Bożego, od razu pomyśleli o budowie własnej szkoły z przylegającą salą modlitewną, która pomimo wielu przebudów i dobudówek zawsze zajmowała honorowe miejsce we wsi. Z powodu braku nauczycieli najzdolniejszy z chłopów sam uczył dzieci i w niedzielę odprawiał nabożeństwa. Jak opowiadali mi starzy rolnicy, Maślaki należało w najwcześniejszym okresie do obszaru duszpasterskiego proboszcza ze Strzelna w prowincji poznańskiej. Była to ogromna odległość, co spowodowało, że w Maślakach zbudowano własny mały drewniany kościół.

Za rok założenia filii parafii uznaje się rok 1842. Pierwszym pastorem z Konina, który opiekował się tą miejscowością, był pastor Seel. Ogółem następujący pastorzy z Konina, a czasami także z Sompolna, pełnili tu swoje obowiązki: P. Seel, P. Henkel, P. Schnorr, P. Adolf Löffler (później Łódź), P. Robert Badke, P. Baumann, P. Seezen, a także z Sompolna P. Bierschenk i P. Philipp Kreutz.

Do parafii filialnej Maślaki należały następujące kantory: Brzozogaj, Doly, Kamionka, Bolesławowo, Lipnica, Genowefa, Stogi i Czartówek.

W ostatnim czasie kantory Kamionka zostały przyłączone do Maślaków, kantory Stogi i Genowefa połączono, a kantor Czartówek połączyło się z Gawronami. Wynikało to z faktu, że wielu chłopów z tych wsi wyemigrowało na Wołyń, a gminy stały się zbyt małe, aby utrzymać własnego nauczyciela i kantora. Widocznym świadectwem tego, że miejsca te były kiedyś kantoratami, pozostały niemieckie cmentarze. Nieliczni mieszkańcy, którzy pozostali na miejscu, nadal dbali o miejsca spoczynku zmarłych i utrzymywali je w godnym stanie.

Gdy z biegiem lat drewniany kościół w Maślakach okazał się zbyt mały, aby pomieścić wszystkich wiernych, postanowiono go rozbudować lub przebudować. Jednak ze względu na wysokie koszty przebudowy część gminy nie zgodziła się na nią i wolała wybudować nowy kościół w Lehmstadt/Kleczew, gdzie w przyszłości miała również znajdować się siedziba parafii. W sporze tym ostatecznie zwyciężyli zwolennicy przebudowy w Maślakach. Po długich wahaniach w latach 1919/20 kościół w Maślakach został przebudowany i powiększony pod kierownictwem ówczesnego właściciela majątku i przewodniczącego rady kościelnej Christopha Lutzera z Kopydłowa, a wnętrze kościoła zostało wyposażone w ołtarz, ambonę i organy. Po remoncie nasi współwyznawcy zamierzali wybrać proboszcza i tym samym podnieść Maślaki do rangi samodzielnej parafii, która nie byłaby już filią zależną od Konina. Jednak zanim to marzenie mogło się spełnić, wiele wody upłynęło jeszcze w Warcie.

Mein Kollege Damian Korwin-Kruczkowski meldet sich wieder. Ich weiß, dass er sich für Koninen und Umgebung im Zusammenhang mit der deutschen Besiedlung interessiert. Ich habe wieder angefangen, in meinen Archiven zu stöbern... Interessant (glaube ich) ist ein Artikel  in Der Heimatbote vom August 1954 über das evangelische Dorf Maślaki und Umgebung, verfasst von dem Lehrer Edmund Steinke. Ich übernehme keine Verantwortung für diesen Text, aber er ist sicherlich interessant, viel Spaß beim Lesen!

                  Maslaki im Kreris Konin

                   Von Lehrer Edmund Steinke

Wen ich hier  über die Entstechung, Neugestaltung, sowie den Untergang der Maslaker Filialgemeinde berichte, möchte ich mich an keine bestimmten Zeitabschnitte binden, weil mir Urkunden fehlen, und nur das wiedergeben, was mir persönlich bewußt und in Erinnerung geblieben ist.

Wie in anderen Gegenden Mittelpolens sind, auch hier vor vielen Jahren deutsche Kolonisten angesiedelt worden und zwar waren es der Überlieferung nach 12 Bauern, die hier ansässig wurden und das Dorf gegründeten, das den Namen „Butterholland” oder „Butterhauland” = Maslaki erhielt. Die Neusiedler waren zunächst ohne Verbindung mit der evang. Lutherischen Kirche, wie die dortigen standesamtlichen Bücher beweisen, mußten die Kinder anfangs in der katholischen Kirche zu Wilczagora getauft werden. Weil die Kolonisten aber der Neusiedlung nicht ohne das alte Gotteswort blieben wollten dachten się gleich an den Bau eines eigenen Schulhauses mit angeschlossenen Betsaal, das dann immer, trotz vieler Um- und Anbauten, einen Ehrenplatz im Dorf eingenommen hat.  Aus Mangel an Lehrkräfen unterrichtete der tüchtigste der Bauern die Kinder selbst und hielt sonntags die lesegottesdienste ab. Ans ich gehörte Maslaki in die frühesten Zeit zum Betreungsbereich des Pfarrers von Strelno, Provinz Posen, wie mir alte Bauern berichteten. Dies war eine ungeheuer weite Entfernung, die denn auch Veranlassung gab, daß in Maslaki eine eigene kleine Holzkirche gebaut wurde.

Als Gründungsjahr der Filialgemeinde gilt das Jahr 1842. Der erste Koniner Pastor, der Ort mitbetreute, war Pastor Seel. Im ganzen haben folgende Pastoren aus Konin und zwischendurch aus Sompolno Deutscheneck hier ihres Amtes gewaltet: P.Seel, P. Henkel, P. Schnorr, P. Adolf Löffler (später Lodz), P. Robert Badke, P. Baumann, P. Seezen, sowie aus Sompolno P. Bierschenk und P. Philipp Kreutz.

An Kantoraten gehörten der Filialgemeinde Maslaki folgende an: Brzozogaj, Doly, Kamionka, Bolesławowo, Lipnica, Genowefa, Stogi und Czartowek.

In letzter Zeit wurden das Kantorat Kamionka an Maslaki angeschlossen, die Kantorate Stogi und Genowefa vereinigt und Kantorat Czartowek mit Gawrony zusammengelegt. Denn es waren aus diesen Dörfern viele Bauern nach Wolhynien weitergewandert, und die Gemeinden wurden zu klein, um noch einen eigenen Lehrer und Kantor zu unterhalten. Als sichtbares Zeugnis, daß diese Orte jedoch früher Kantorate waren, blieben ihre deutschen Friedhöfe. Die paar Zurückgebliebenen pflegten die Ruhestätten der Toten weiter und hielten się in würdigem Zustand.

Als sich im Laufe der Jahre das hölzerne Gotteshaus in Maslaki als viel zu klein erwies, um alle Besucher fassen zu konnen, wollte man anbauen oder umbauen. Infolge der hohen Umbaukosten war ein Teil der Gemeinde jedoch mit dem Umbau nicht einverstanden und wollte lieber in Lehmstadt/Kleczew eine neue Kirche errichten, wo künftig auch der Sitz des Pfarramtes sein sollte. In diesem Streit setzten sich schließlich die durch, die sich für den Umbau in Maslaki entschieden hatten. Nach langem Hin und Her wurde in den Jahren 1919/20 das Maslaker Gotteshaus unter Leitung des damaligen Gutsbesitzers und Kirchenvorstehers Christoph Lutzer aus Kopydlowo umgebaut, vergrößert und auch das Innere der Kirche mit Alter, Kanzel und Orgel neu ausgestattet. Nach der Instandsetzung gedachten unsere Glaubensgenossen, einen Pfarrer zu wählen und somit Maslaki in den Rang einer selbständigen Kirchengemeinde zu erheben, die nicht mehr eine von Konin abhängige Filiale war. Viel Wasser floß jedoch noch die Warthe hinab, ehe dieser Wunschtraum seine Verwirklichung finden konnte.